Romuald Podbereski (1812 – 1856) – dziennikarz, redaktor, wydawca i tłumacz. Z historii dziennikarstwa polskiego w wieku XIX
Abstract
Rozprawa poświęcona życiu i pracom Romualda Podbereskiego to próba monografii obejmująca swym zakresem biografię oraz wszelkie przejawy jego aktywności w dziedzinie kultury: dziennikarskiej, przekładowej, wydawniczej i redaktorskiej. Przedstawione w pracy segmenty tematyczne zawierają znacznie rozbudowany względem dotychczasowych, funkcjonujących w poszczególnych aspektach badań naukowych, stan wiedzy.
Rozpoznanie biograficzne objęło wszystkie etapy życia badanej postaci, potraktowane w rozprawie chronologicznie, a zostało wzbogacone o ustalenia genealogiczne dotyczące rodziny. Oparcie się na źródła archiwalnych, dotychczas nieznanych, przyniosło bogaty plon faktograficzny, m.in. pomogło ustalić właściwą datę urodzenia Podbereskiego, podawaną dotychczas błędnie.
Pokazano dorobek dziennikarski R. Podbereskiego, obejmujący publikacje w periodykach polskich i czasopismach rosyjskich wydawanych głównie na terenie Imperium Rosyjskiego. Stwierdzono, że dominantą zainteresowań Podbereskiego była kultura, a ściślej – muzyka i sztuki piękne, choć nie stronił on również od podejmowania zagadnień z innych dziedzin. W pracach tych wykazał się Podbereski profesjonalizmem i dociekliwością, na ogół diagnozy jego były trafne, dowodzące biegłości w ocenie zjawisk współczesnych.
W dysertacji ustalono i omówiono podejmowane przez Podbereskiego translacje dzieł obcych; na podstawie ich analiz oceniono nie tylko kompetencje językowe tłumacza, ale i krąg jego zainteresowań oraz pasji literackich.
Niebagatelna część nowych rozpoznań dotyczy działalności wydawniczej Podbereskiego, który wykazał się w tym zakresie nowoczesnym sposobem myślenia, odbiegającym od tradycyjnych, uprawianych przez jemu współczesnych. Nie była to formuła chaotyczna i przypadkowa, ale konceptualna, także w znaczeniu koniunkturalnym.
Natomiast segment traktujący o Podbereskim jako redaktorze pism ma charakter dopowiedzeń i uzupełnień do istniejących opracowań. Zwyciężyło tu przekonanie, iż ta sfera aktywności wymaga odrębnej, całościowej monografii.