Fortyfikacje gdańskie od schyłku średniowiecza do końca XIX wieku. Geneza, rozwój i przemiany przestrzenne umocnień Gdańska i Wisłoujścia. Studium archeologiczne
Abstract
Celem pracy było odtworzenie przemian jakim podlegały nowożytne fortyfikacje Gdańska i Wisłoujścia w oparciu o wyniki badań archeologicznych prowadzonych w obrębie umocnień od 1945 do 2019 roku.
Praca, oprócz wstępu i zakończenia, zawiera siedem rozdziałów. W pierwszym omówiono dotychczasowy stan wiedzy na temat umocnień gdańskich. W kolejnych pięciu przedstawiono wyniki badań prowadzonych w obrębie schyłkowo średniowiecznych obwarowań, głównego ciągu fortecznego, Bramy Wyżynnej, zewnętrznego ciągowi fortyfikacji gdańskich oraz Wisłoujścia. Każdy z rozdziałów, zawiera wnioski szczegółowe oparte o wyniki badań terenowych, które porównano z danymi historycznymi, kartograficznymi i ikonograficznymi i wysunięto wnioski, dotyczące przemian chronologicznych i przestrzennych.
Praca zawiera pierwszą pełną charakterystykę wszystkich dostępnych autorce źródeł archeologicznych z lat 1945 – 2019 dotyczących schyłkowo średniowiecznych i nowożytnych fortyfikacji Gdańska. Źródła poddano analizie pod kątem przygotowania terenu pod przyszłe umocnienia, sposobu konstruowania nasypów i ziemnych części bastionów, użytych do tego materiałów oraz ustalenie faz rozbudowy. Dla zachowanych obiektów murowanych starano się ustalić sposób posadowienia, stan zachowania partii fundamentowej, określenie faz rozbudowy. Na podstawie materiałów archeologicznych podjęto próbę odtworzenia poziomów użytkowych, związanych z nowożytnymi fortyfikacjami oraz przemian przestrzennych w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Uzyskane wyniki porównano następnie z danymi historycznymi oraz materiałami kartograficznymi i ikonograficznymi. Uzyskane informacje pozwoliły na weryfikację wielu danych historycznych, dotyczących zarówno średniowiecznych, jak i nowożytnych umocnień gdańskich.
Praca znajduje się na pograniczu historii, historii architektury i archeologii, wykorzystując wszystkie te dziedziny w celu lepszego poznania przemian jakim podlegały fortyfikacje gdańskie na przestrzeni wieków.