Materialne dziedzictwo kultury pasterskiej Beskidów Zachodnich – stan identyfikacji i dokumentacji dla zachowania tożsamości gospodarczo-kulturowej regionu

Łach, Janusz; Helt, Marta

dc.contributor.author	Łach, Janusz
dc.contributor.author	Helt, Marta
dc.contributor.editor	Musiaka, Łukasz
dc.date.accessioned	2021-09-22T13:31:06Z
dc.date.available	2021-09-22T13:31:06Z
dc.date.issued	2020
dc.identifier.citation	Łach J., Helt M., Materialne dziedzictwo kultury pasterskiej Beskidów Zachodnich – stan identyfikacji i dokumentacji dla zachowania tożsamości gospodarczo-kulturowej regionu, [w:] Przestrzenny wymiar badań dziedzictwa kulturowego, Ł. Musiaka (red.), „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej” 2020, t. 9-10, WUŁ, https://doi.org/10.18778/8220-630-2.12	pl_PL
dc.identifier.isbn	978-83-8220-630-2
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/39133
dc.description.abstract	The chapter concerns the problem of identification, documentation and preservation of the Wallachian cultural heritage related to the sheep-farming economy in the area of the Western Beskids. The analyzes are conducted in the context of landscape studies on the problematic border between subecumene and ecumene. The natural and cultural conditions of the Wallachian genesis shaped the shepherd-agricultural type of the seasonal mountain economy, referred to as sheep-farming. Its material goods, to a great extent of a relict nature, are described as the great ethnographic peculiarity of the region with a long and rich material heritage. Currently, this economy in the region of the Western Beskids has been abandoned and its legacy is being forgotten, therefore it seems to be an important goal to document and consolidate the type of activities leading to the preservation of regional and national identity.	pl_PL
dc.language.iso	pl	pl_PL
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl_PL
dc.relation.ispartof	Przestrzenny wymiar badań dziedzictwa kulturowego;
dc.rights	Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Międzynarodowe	*
dc.rights.uri	http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/	*
dc.subject	Western Beskids	pl_PL
dc.subject	pastoralism	pl_PL
dc.subject	sheep-farming	pl_PL
dc.subject	subecumene	pl_PL
dc.subject	ecumene	pl_PL
dc.subject	cultural heritage	pl_PL
dc.title	Materialne dziedzictwo kultury pasterskiej Beskidów Zachodnich – stan identyfikacji i dokumentacji dla zachowania tożsamości gospodarczo-kulturowej regionu	pl_PL
dc.type	Book chapter	pl_PL
dc.page.number	265-287	pl_PL
dc.contributor.authorAffiliation	Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki	pl_PL
dc.contributor.authorAffiliation	Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Pracownia Dydaktyki Geografii	pl_PL
dc.identifier.eisbn	978-83-8220-631-9
dc.references	Antoniewicz W., 1959–1970, Pasterstwo Tatr Polskich i Podhala, t. 1–8, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław–Warszawa–Kraków.	pl_PL
dc.references	Balon J., Jodłowski M., 2014, Regionalizacja fizycznogeograficzna Karpat Zewnętrznych – studium metodyczne, [w:] Ziaja W., Jodłowski M. (red.), Struktura środowiska przyrodniczego a fizjonomia krajobrazu, Wydawnictwo Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 85–107.	pl_PL
dc.references	Bojko /Бойко/ I., 2009, Культура заготовки сена в Словацких и Украинских Карпатах (этноэкологический аспект) / Этнос и среда обитания. Сборник этноэкологических исследований к 85-летию В.И. Козлова. Москва: 281–311.	pl_PL
dc.references	Czamańska I., 2015, The Valachs – several research problems, „Balcanica Posnaniensia”, 22 (1), „Ius Valachicum”, 1: 7–16, Poznań–Bucharest.	pl_PL
dc.references	Dobrowolski K., 1938, Badania nad ugrupowaniami etnograficznymi w Karpatach Zachodnich, „Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, 42 (5), Kraków.	pl_PL
dc.references	Hołub-Pacewiczowa Z., 1930, Z badań nad pasterstwem karpackim i alpejskim, „Czas. Wierchy”, 8: 89–121, Towarzystwo Tatrzańskie, Kraków.	pl_PL
dc.references	Izmaiłow B., Kaszowski L., Krzemień K., Święchowicz J., 1995, Rzeźba, [w]: Warszyńska J. (red.), Karpaty polskie. Przyroda, człowiek i jego działalność, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków: 23–30.	pl_PL
dc.references	Jawor G., 2015, Ethnic aspects of settlement in Ius Valachicum in medieval Poland (from the 14th to the beginning of the 16th century), „Balcanica Posnaniensia”, 22(1), „Ius Valachicum”, 1: 47–55, Poznań–Bucharest.	pl_PL
dc.references	Kiereś M., Rosiek B., Furczoń K., Kohut P., Michałek J. (red.), 2014, Pasterstwo w Karpatach. Tradycja a współczesność – szkice, Wydawnictwo Centrum UNEP/GRID and Grafikon, Warszawa–Wadowice.	pl_PL
dc.references	Kłapyta P., 2014, Wołoskie osadnictwo w Karpatach w aspekcie historyczno-geograficznym, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytet Jagielloński, Kraków: 9–26.	pl_PL
dc.references	Kocój E., Michałek J. (red), 2018, Bacowie i Wałasi, kultura pasterska na pograniczu polsko-słowackim, Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner, Cieszyn.	pl_PL
dc.references	Komoniecki A., 1704, Chronografia albo dziejopis żywiecki, oprac.: Grodzicki S., Dwornicka I., W ramach Pracowni Wydawnictw Źródłowych Instytutu Historyczno-Prawnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Żywiec.	pl_PL
dc.references	Kondracki J., 2009, Geografia regionalna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Kopczyńska-Jaworska B., 1950/51, Gospodarka pasterska w Beskidzie Śląskim, „Prace i Materiały Etnograficzne”, 8–9: 155–217, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź– Lublin.	pl_PL
dc.references	Kopczyńska-Jaworska B., 1961, Wędrówki pasterskie w Beskidzie Śląskim, t. 5: Etnografia polska, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków: 227–231.	pl_PL
dc.references	Kopczyńska-Jaworska B., 1962, Szałaśnictwo w Karpatach Polskich w świetle prac zespołowych w roku 1960, „Czas. Etnografia Polska”, 6, Instytut Historii Kultury Materialnej PAN, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków: 321–329.	pl_PL
dc.references	Kopczyńska-Jaworska B., 1972, Przydatność określonych metod badawczych w problematyce karpackiej, [w:] Ludova kultura v Karpatach, Vyd. Slovenskej akademie vied, Bratislava: 111–120.	pl_PL
dc.references	Leszczycki S., 1932, Szałasy kamienne Beskidu Małego, „Czas. Wierchy”, 10: 120–123.	pl_PL
dc.references	Łach J., 2016, Rola wyróżników i wyznaczników krajobrazu przyrodniczego i kulturowego w określeniu wyspowego charakteru Beskidu Małego, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 33: 39–52.	pl_PL
dc.references	Łach J., 2020, Krajobrazy pasterskie Beskidu Małego jako wyjątkowy wyróżnik dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego regionu, Stowarzyszenie – Lokalna Grupa Działania „Żywiecki Raj”, Łodygowice.	pl_PL
dc.references	Łach J., Bojko I., 2018, Zabudowa polaniarska jako wyróżnik w badaniach nad typologią i genezą krajobrazów pasterskich polsko-ukraińskiej części Karpat Zewnętrznych, TEKA Komisji Współpracy Polsko-Ukraińskiej PAN, Lublin: 207–222.	pl_PL
dc.references	Łach J., Bojko I., 2019, Polaniarstwo jako istotny wyróżnik w badaniach nad typologią krajobrazów pasterskich Karpat Zachodnich, „Przegląd Wschodnioeuropejski”, 1: 261–274.	pl_PL
dc.references	Łach J., Musiał M., 2015, Przeszłość i znaczenie tradycji dla współczesnego oblicza kulturowego góralszczyzny Beskidu Małego – zapis w krajobrazie, Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki, IGRR Uniwersytet Wrocławski, Wrocław.	pl_PL
dc.references	Łęczycka A., 2019, Spotkałem beskidzkich pasterzy, [w:] Michałek J. (red.), Beskidzkie szałaśnictwo na przestrzeni wieków, Book Connecting People Interfon, Cieszyn–Istebna: 87–162.	pl_PL
dc.references	Mizerski W., 2009, Geologia Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Moszyński K., 1967, Kultura ludowa Słowian. Kultura materialna, t. 1, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa.	pl_PL
dc.references	Moszyński K., 1996, Ludy pasterskie, ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomości o formach współżycia zbiorowego, o wiedzy, życiu religijnym i sztuce, Wydawnictwo Pro-Filia, Uniwersytet Śląski, Cieszyn.	pl_PL
dc.references	Novak J., Podolak J., Zuskinova I., Margetin M., 2013, Po stopach valachov v Karpatoch, Vyd. Tribun EU, s.r.o. Brno.	pl_PL
dc.references	Nowicka E., Wrona A., 2015, Regionalizm czy nowa etniczność? Wieś podhalańska w XXI wieku, Wydawnictwo Nomos, Kraków.	pl_PL
dc.references	Podolak J., 1982, Tradicne ovciarstwo na Slovensku, Vyd. SAV, Bratislava.	pl_PL
dc.references	Pruszyński J., 2001, Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna, Kantor Wydawniczy „Zakamycze”, t. 1, Kraków.	pl_PL
dc.references	Sobala M., 2014a, Krajobrazy pasterskie w Polsce i Europie – wybrane typy, przykłady i formy ich ochrony, „Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego”, 25: 81–98.	pl_PL
dc.references	Sobala M., 2014b, Inwentaryzacja dziedzictwa przyrodniczego związanego z kulturą pasterską w Karpatach w obrębie województwa śląskiego, Delta Partner Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych, Cieszyn.	pl_PL
dc.references	Sobala M., 2016, Landscape effects of conflicts in space management. A historical approach based on the Silesian and Żywiec Beskids (West Carpathians, Poland), „Environmental & Socio-Economic Studies”, 4 (4): 51–60.	pl_PL
dc.references	Stachura P., 1998, Międzybrodzie Bialskie – dzieje i obyczaje, Wydawnictwo Księży Sercanów SCJ, Kraków.	pl_PL
dc.references	Starkel L., 1972, Karpaty Zewnętrzne, [w:] Klimaszewski M. (red.), Geomorfologia Polski, t. 1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa: 52–115.	pl_PL
dc.references	Starkel L., Kostrzewski A., Kotarba A., Krzemień K., 2008, Współczesne przemiany rzeźby Polski, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Kraków.	pl_PL
dc.references	Środulska-Wielgus J., 2012, Kształtowanie krajobrazu poprzez zrównoważoną turystykę kulturową na przykładzie idei szlaku kultury wołoskiej, „TEKA Komisji Architektury i Urbanistyki. Studia Krajobrazowe”, 8 (2): 120–135, Oddział Lubelski PAN.	pl_PL
dc.references	Środulska-Wielgus J., Maciaś M., Błachut Z., Kohut P., Majerczak L., Majerczak Ł., Michałek J., Wielgus K., 2012, Szlak kultury wołoskiej. Ochotnica – początek drogi, Rozwój turystyki kulturowej i przyrodniczej na pograniczu polsko-słowackim, Podhalańska Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa, Nowy Targ: 153–162.	pl_PL
dc.references	Zawiejska E., 1986, Budownictwo pasterskie w Beskidzie Żywieckim, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Etnograficzna”, 26, Łódź.	pl_PL
dc.references	Ziętara T., 1972, Rzeźba beskidzkiej części dorzecza Soły, „Czasopismo Geograficzne”, 43 (2): 151–169.	pl_PL
dc.references	http://interreg-central.eu	pl_PL
dc.references	http://www.ochotnica.pl	pl_PL
dc.references	http://www.zywieckiraj.pl	pl_PL
dc.contributor.authorEmail	e-mail: janusz.lach@uwr.edu.pl	pl_PL
dc.contributor.authorEmail	e-mail: marta.helt@uwr.edu.pl	pl_PL
dc.identifier.doi	10.18778/8220-630-2.12