Przesłanki odmowy wykonania wyroków i ugód arbitrażowych w ujęciu prawnoporównawczym

Abstract

Celem pracy jest wskazanie w skali międzynarodowej optymalnych uregulowań prawnych związanych z zakresem podstaw odmowy stwierdzenia wykonalności wyroków i ugód arbitrażowych, a także innych orzeczeń wydawanych przez sąd arbitrażowy, w tym orzeczeń wydawanych w toku tzw. arbitrażu przyspieszonego (expedited proceedings), oraz orzeczeń tymczasowych, w tym wydawanych w toku postępowania doraźnego (emergency arbitration). Pojęcie uregulowań optymalnych oznacza takie unormowania, które w sposób najkorzystniejszy dla stron regulują wykonanie rozstrzygnięcia sporu powstałego pomiędzy nimi - rozstrzygnięcia sądu arbitrażowego. Porównanie przepisów wyznaczających zakres przesłanek odmowy wykonania orzeczeń wydawanych w toku postępowania arbitrażowego, obowiązujących w różnych ustawodawstwach stanowi kanwę metodologiczną opracowania, przy czym zakres tego porównania został wyznaczony na kilku płaszczyznach. Jedną z tych płaszczyzn jest porównanie dwóch równoległych systemów stwierdzenia wykonalności, dla orzeczeń sądów powszechnych oraz sądów polubownych, z uwzględnieniem założeń aksjologicznych postępowania arbitrażowego. Drugą płaszczyzną jest ustalenie wzajemnych zależności pomiędzy bezwzględnie obowiązującymi normami i postanowieniami umownymi, dotyczącymi prawa do zaskarżania wyroku bądź jego podważania w postępowaniu wykonawczym oraz opisanie wpływu tych zależności na skuteczność egzekwowania orzeczeń sądów polubownych i ugód przed nimi zawartych. Praca swoim zakresem obejmuje ustawodawstwa wybranych krajów europejskich, w tym Francji, Anglii, Niemiec, Holandii, Włoch, Szwajcarii a także Stanów Zjednoczonych. Zakres ten obejmuje również rozwiązania ustawodawcze krajów Afryki subsaharyjskiej i niektórych krajów azjatyckich, w tym Singapuru, a także postanowienia regulaminów najważniejszych instytucji arbitrażowych na świecie. Wybór tych systemów podyktowany jest faktem, iż pozostają one, według powszechnej opinii, w awangardzie międzynarodowego sądownictwa arbitrażowego, a wiele z nich, podobnie jak system polski, zostało poddanych w ostatnim czasie nowelizacji.