The plague’s impact paleodemographic and genetic measures in 15th to 16th century Gdańsk

Budnik, Alicja; Pudło, Aleksandra

dc.contributor.author	Budnik, Alicja
dc.contributor.author	Pudło, Aleksandra
dc.date.accessioned	2022-09-09T10:37:12Z
dc.date.available	2022-09-09T10:37:12Z
dc.date.issued	2022-02-25
dc.identifier.issn	1898-6773
dc.identifier.uri	http://hdl.handle.net/11089/43143
dc.description.abstract	Yersinia pestis caused plagues and haunted Gdańsk several times during the 15th and 16th centuries. This study focuses on the following demographic effects: 1/ distributions of deceased by age in a plagued city, 2/ parameters of the life tables, 3/ estimation of the natural increase. To assess genetic effects of the plague, measures of the opportunity for natural selection were considered. Skeletal remains of 283 people from the 15th – 16th century ossuary 3009 from the Dominican Monastery in Gdańsk provided research material. Yersinia pestis DNA in this skeletal material has already been found (Morozowa et al. 2017, 2020). Distributions of the deceased by age in the study sample were compared with those for Gdańsk before the plague and with those for the mass burial of plague victims in the 14th century Lübeck. Neither catastrophic mortality was found in the material studied, nor selective nature of the plague with regard to sex and age had been demonstrated. Using the Weiss method, the rate of natural increase r=–0.005 was reconstructed. With the wide dating range of the ossuary and the fact that it contains results of both the epidemic and “normal” mortality, the natural increase value at this level seems justified. There was a deterioration in the values of life tables parameters, especially life expectancy. Newborn life expectancy dropped to 19.5–22.6 years and for a 20-year-old to 17.7 years. The measures of opportunity for natural selection also deteriorated primarily due to child mortality: the biological state index Ibs values were low (within the 0.3–0.4 range) and values of the Im Crow’s index about 1.0. Natural selection also acted on adults as evidenced by values of the gross potential reproduction rate Rpot below 0.7. Demographically the study sample was at the level of the early Middle Ages rather than the Rennaisance.	en
dc.language.iso	en
dc.publisher	Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego	pl
dc.relation.ispartofseries	Anthropological Review;1	en
dc.rights.uri	https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
dc.subject	mortality profiles	en
dc.subject	natural increase	en
dc.subject	life table	en
dc.subject	opportunity for natural selection	en
dc.title	The plague’s impact paleodemographic and genetic measures in 15th to 16th century Gdańsk	en
dc.type	Article
dc.page.number	1-29
dc.contributor.authorAffiliation	Budnik, Alicja - Department of Human Biology, Institute of Biological Sciences, Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw, Warsaw, Poland	en
dc.contributor.authorAffiliation	Pudło, Aleksandra - Archaeological Museum in Gdańsk, Gdańsk, Poland	en
dc.identifier.eissn	2083-4594
dc.references	Acsádi Gy, Nemeskéri J. 1970. History of Human Life Span and Mortality. Budapest: Akadémiai Kiadó.	en
dc.references	Ampel NM. 1991. Plagues – what’s past is present – thought on the origin and history of new infectious diseases. Rev Infect Dis 13:658–65. https://doi.org/10.1093/clinids/13.4.658	en
dc.references	Blalock HM. 1977. Statystyka dla socjologów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Blanchard P, Kacki S, Rouquet J, Gaultier M. 2014. Le caveau de l’eglise Saint-Pierre d’Eperon (Eure-et--Loir) et ses vestiges: protocole d’etude et premiers resultats. Revue Archeologique du Centre de la France 53:1–36.	en
dc.references	Bochenek A, Reicher M. 1990. Anatomia człowieka 1. Wyd. 10. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.	en
dc.references	Bos KI, Herbig A, Sahl J, Waglechner N, Fourment M, Forrest SA, et al. 2016. Eighteenth century Yersinia pestis genomes reveal the long-term persistence of an historical plague focus. eLife 5:e12994. https://doi.org/10.7554/eLife.12994	en
dc.references	Bosio CF, Jarrett C, Scott DP, Fintzi J, Hinnebusch J. 2020. Comparison of the transmission efficiency and plague progression dynamics associated with two mechanisms by which fleas transmit Yersinia pestis. PLOS Pathogenes 16(12):e1009092. https://doi.org/10.1371/journal.ppat.1009092	en
dc.references	Bramanti B, Zedda N, Rinaldo N, Gualdi-Russo E. 2018. A critival review of anthropological studies on skeletons from European plague pits of different epochs. Nature. Scientific Reports 8(17655):1–12. https://doi.org/10.1038/s41598-018-36201-w	en
dc.references	Byrne JP. editor. 2008. Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues. Westport, Connecticut, London: Greenwood Press.	en
dc.references	Budnik A. 2005. Uwarunkowania stanu i dynamiki biologicznej populacji kaszubskich w Polsce. Studium antropologiczne. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.	en
dc.references	Budnik A, Henneberg M. 2009. Demografia małych populacji w badaniach antropologicznych: wymieralność, płodność i wielkość rodziny. In: B Jerszyńska, and K Kaczanowski, editors. Współczesna antropologia fizyczna. Biodemografia i genetyka populacyjna w badaniach antropologicznych. Poznań: Sorus. 21–34.	en
dc.references	Budnik A, Fiszer F, Białas K. 2009. Wartość informacyjna analiz biodemograficznych w badaniach przeszłości człowieka. In: W Dzieduszycki, and J Wrzesiński, editors. Metody. Źródła. Dokumentacja. Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. 49–65.	en
dc.references	Budnik A, Liczbińska G, Gumna I. 2004. Demographic trends and biological status of historic populations from central Poland: The Ostrów Lednicki Microregion. Am J Phys Anthropol 125:369–81. https://doi.org/10.1002/ajpa.10272	en
dc.references	Budnik A, Pudło A. 2017. Biodemografia nowożytnego Gdańska w świetle badań nad ossuariami. Możliwości rekonstrukcji i problemy metodyczne, In: A Pudło, and M Henneberg, editors. Nowożytne ossuaria z klasztoru dominikańskiego w Gdańsku. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Seria wydawnicza Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae, t. 6. 139–169.	en
dc.references	Chamberlain A. 2006. Demography in Archaeology. New York: Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511607165	en
dc.references	Crow JF. 1958. Some possibilities for measuring selection intensities in man. Hum Biol 30:763–75.	en
dc.references	Curtis DR, Roosen J. 2017. The sex-selective impact of the Black Death and recurring plagues in the Southern Netherlands, 1349–1450. Am J Phys Anthropol 164:246- 59. https://doi.org/10.1002/ajpa.23266	en
dc.references	Dean KR, Krauer F, Walløe L, Lingjærde OC, Bramanti B, Stenseth NC, et al. 2018. Human ectoparasites and the spread of plague in Europe during the Second Pandemic. PNAS 115(6):1304–09. https://doi.org/10.1073/pnas.1715640115	en
dc.references	DeWitte SN. 2009. The efect of sex on risk of mortality during the Black Death in London, A.D. 1349–1350. Am J Phys Anthropol 139:222-34. https://doi.org/10.1002/ajpa.20974	en
dc.references	DeWitte SN. 2010a. Sex differentials in frailty in Medieval England. Am J Phys Anthropol 143(2):285–97. https://doi.org/10.1002/ajpa.21316	en
dc.references	DeWitte SN. 2010b. Age patterns of mortality during the Black Death in London, A.D. 1349–1350. J Archeol Sci 37 (1):3394–400. https://doi.org/10.1016/j.jas.2010.08.006	en
dc.references	Feldman M, Harbeck M, Keller M, Spyrou MA, Rott A, Trautmann B, et al. 2016. A high-coverage Yersinia pestis genome from a sixth-century Justinianic Plague victim. Mol Biol Evol 33:2911–23. https://doi.org/10.1093/molbev/msw170	en
dc.references	Gejvall NG. 1960. Westerhus. Mediaeval population and chuch in the light of skeletal remains. Lund: Ohlsson H. Lund.	en
dc.references	Georges P. 2007. Les modifications de surface osseuse d’orgine anthropique de “l’ossuaire” medieval du Clos des Cordeliers de Sens (89). Contribution a l’etude de l’embaumement. In: Ph Charlier, editor. 2e Colloque international de Pathographie, Loches, 6–7 Avril 2007. Paris: De Boccard, 233–292.	en
dc.references	Gładykowska-Rzeczycka J. 2008. Paleoepidemiologia – archeoepidemie. In: W Dzieduszycki, and J Wrzesiński, editors. Epidemie, klęski, wojny. Poznań: SNAP o. Poznan and authors. 37–52.	en
dc.references	Gowland RL, Chamberlain AT. 2005. Detecting plague: Paleodemographic characterisation of a catastrophic death assemblage. Antiquity 79:146–57. https://doi.org/10.1017/S0003598X00113766	en
dc.references	Haller M, Callan K, Susat J, Flux AL, Immel A, Franke A, et al 2021. Mass burial genomics reveals outbreak of enteric paratyphoid fever in the Late Medieval trade city Lübeck. iScience 24, 102419. https://doi.org/10.1016/j.isci.2021.102419	en
dc.references	Harbeck M, Seifert L, Hänsch S, Wagner DM, Birdsell D, Parise KL, et al. 2013. Yersinia pestis DNA from skeletal remains from the 6th century AD reveals insights into Justinianic Plague. PLOS Pathogenes 9(5):e1003349. https://doi.org/10.1371/journal.ppat.1003349	en
dc.references	Henneberg M. 1975. Notes on the reproduction possibilities of human prehistorical populations. Przegląd Antropologiczny 41:75–89.	en
dc.references	Henneberg M. 1976. Reproductive possibilities and estimations of the biological dynamics of earlier human populations, In: RH Ward, KM Weiss, editors. The Demographic Evolution of Human Populations. London, New York, San Francisco: Academic Press. 41-48. https://doi.org/10.1016/0047-2484(76)90098-1	en
dc.references	Henneberg M. 1977. Proportion of dying children in paleodemographical studies: Estimation by guess or by methodical approach. Przegląd Antropologiczny 44:105–14.	en
dc.references	Henneberg M, Henneberg RJ. 2002. Reconstructing medical knowledge in ancient Pompeii from the hard evidence of bones and teeth. In: J Renn, and G Castagnetti, editors. Homo Faber. Studies on Nature, Technology, and Science at the Time of Pompeii. Presented at a Conference at the Deutsches Museum, Munich, 21–22 March 2000. Roma: „L’Erma” di Bretschneider, 169–187.	en
dc.references	Henneberg M, Henneberg RJ. 2006. Human skeletal material from Pompeii. A unique source of information about ancient life. Automata 1:23–37.	en
dc.references	Henneberg M, Piontek J. 1975. Biological state index of human groups. Przegląd Antropologiczny 41:191–201.	en
dc.references	Henneberg M, Puch AE. 1989. Charakterystyka demograficzna i morfologiczna ludności pochowanej na cmentarzysku w Dziekanowicach stan. 2. Studia Lednickie 1:147–62.	en
dc.references	Henneberg M, Steyn M. 1994. A preliminary report on the palaeodemography of K2 and Mapungubwe population (South Africa). Hum Biol 65:105–20.	en
dc.references	Henneberg M, Strzałko J. 1975. Wiarygodność oszacowania dalszego przeciętnego trwania życia w badaniach antropologicznych. Przegląd Antropologiczny 41:295–309.	en
dc.references	Hollingsworth MF, Hollingsworth TH. 1971. Plague mortality rates by age and sex in the parish of St. Botolph’s without Bishopsgate, London, 1603. Population Studies 26 (1):131–46. https://doi.org/10.1080/00324728.1971.10405789	en
dc.references	Holzer J.Z. 1980. Demografia. Warszawa: PWE.	en
dc.references	Kacki S. 2017. Influence del’état sanitarie des populations du passésur la mortalité entemps de peste:contribution à la paléoépidémiologie. Bulletins et Mémoires de la Sociétéd’ anthropologie de Paris, Springer Verlag 29 (3-4):202–12. https://doi.org/10.1007/s13219-017-0189-6	en
dc.references	Kaźmierowska B. 1988 (1990). Wyniki badań antropologicznych materiałów z cmentarzyska na Ostrowie Lednickim (badania z lat 1978 i 1983–1985). Przegląd Antropologiczny 54:127–33.	en
dc.references	Keller M, Spyrou MA, Scheib CL, Neumann GU, Kröpelin A, Haas-Gebhard B, et al. 2019. Ancient Yersinia pestis genomes from across Western Europe reveal early diversification during the First Pandemic (541–750). Proc Natl Acad Sci USA 116:12363–72. https://doi.org/10.1073/pnas.1820447116	en
dc.references	Kizik E. 2012. Zarazy w Gdańsku od XIV do połowy XVIII wieku. Epidemie oraz liczba ofiar w świetle przekazów nowożytnych oraz badaczy współczesnych. In: E Kizik, editor. Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708–11. Materiały z konferencji naukowej. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. 62–75.	en
dc.references	Klunk J, Duggan AT, Redfern R, Gamble J, Boldsen JL, Golding GB, et al. 2019. Genetic resiliency and the Black Death: No apparent loss of mitogenomic diversity due to the Black Death in medieval London and Denmark. Am J Phys Anthropol 169:240– 52. https://doi.org/10.1002/ajpa.23820	en
dc.references	Kozłowski T. 2012. Stan biologiczny i warunki życia ludności in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim (X–XIII wiek). Studium antropologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK.	en
dc.references	Krenz-Niedbała M. 2008. Dziecko w średniowieczu – punkt widzenia antropologa. In: B Jerszyńska, editor. Współczesna antropologia fizyczna. Zakres i metody badań, współpraca interdyscyplinarna. Jedenaste Warsztaty Antropologiczne im. Profesora Janusza Charzewskiego. Poznań: Sorus. 69–78.	en
dc.references	Margerison BJ, Knüsel C. 2002. Paleodemographic comparison of a catastrophic and an attritional death assemblage. Am J Phys Anthropol 119:134–43. https://doi.org/10.1002/ajpa.10082	en
dc.references	Morozowa I, Cieślik A, Rühli F. 2017. Genetic analysis of plague in Gdańsk ossuaries (15th–18th Centuries): First Findings. In: A Pudło, and M Henneberg, editors. Nowożytne ossuaria z klasztoru dominikańskiego w Gdańsku. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Seria wydawnicza Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae, t. 6. 255–260.	en
dc.references	Morozowa I, Kasianov A, Bruskin S, Neukamm J, Molak M, Batieva E, et al. 2020. New ancient Eastern European Yersinia pestis genomes illuminate the dispersal of plague in Europe. Phil Trans R Soc B 375: 20190569. https://doi.org/10.1098/rstb.2019.0569	en
dc.references	Możejko B. 2012. Zarazy w średniowiecznym Gdańsku. In: E. Kizik, editor. Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708–1711. Materiały z konferencji naukowej, Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. 43–61.	en
dc.references	Paine RR. 2000. If a population crashes in prehistory, and there is no paleodemographer there to hear it, does it make a sound? Am J Phys Anthropol 112 (2):189–90. https://doi.org/10.1002/(SICI)1096-8644(2000)112:23.0.CO;2-9	en
dc.references	Pechous RD, Sivaraman V, Stasulli NM, Goldman WE. 2015. Pneumonic plague: The darker side of Yersinia pestis. Trends Microbiol 24(3):190–7. https://doi.org/10.1016/j.tim.2015.11.008	en
dc.references	Piontek J. 1977. Średniowieczne cmentarzysko w Słaboszewie koło Mogilna: Analiza wymieralności. Przegląd Antropologiczny 43:37–53.	en
dc.references	Piontek J. 1979. Procesy mikroewolucyjne w Europejskich populacjach Ludzkich. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.	en
dc.references	Piontek J. 1981. Cmentarzysko późnośredniowieczne w Jaksicach (woj. bydgoskie). In: A Malinowski, editor. Źrodła do badań biologii i historii populacji słowiańskich. Seria Antropologia 10. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. 15–21.	en
dc.references	Piontek J, Malinowski A. 1976. Cmentarzysko w Posadzie Rybotyckiej woj. Przemyśl. Przegląd Antropologiczny 42: 297–305.	en
dc.references	Prechel M. 1996. Anthropologische Untersuchungen der skelettreste aus einen pestmassengrab am Heiligen-Geist-Hospital zu Lübeck. Lübecker Schriften zur Archäologie und Kulturgeschichte 24:323–39.	en
dc.references	Pressat R. 1966. Analiza demograficzna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.	en
dc.references	Pudło A. 2012. Pochówek zbiorowy jako przykład grobu w czasie epidemii. In: E. Kizik, editor. Dżuma, ospa, cholera. W trzechsetną rocznicę wielkiej epidemii w Gdańsku i na ziemiach Rzeczypospolitej w latach 1708–1711. Materiały z konferencji naukowej. Gdańsk: Muzeum Historyczne Miasta Gdańska. 237–243.	en
dc.references	Pudło A. 2016. Mieszkańcy średniowiecznego Gdańska w świetle wyników badań antropologicznych, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, Gdańsk.	en
dc.references	Pudło A, Marchewka J, Budnik A, Henneberg M, Krajewska M, Kozłowski T, et al. 2017. Charakterystyka antropologiczna grobów masowych z placu Dominikańskiego. In: A. Pudło, M. Henneberg, editors. Nowożytne ossuaria z klasztoru dominikańskiego w Gdańsku. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae 6. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. 113–40.	en
dc.references	Rasmussen S, Allentoft ME, Nielsen K, Orlando L, Sikora M, Sjögren KG, et al. 2015. Early divergent strains of Yersinia pestis in Eurasia 5,000 years ago. Cell 163:571–82. https://doi.org/10.1016/j.cell.2015.10.009	en
dc.references	Rost R. 2011. Ossuary internments as a framework for osteological analysis. A critical approach to paleodemography and biological affinity. Totem. The University of Western Ontario Journal of Anthropology 3(2):16–24.	en
dc.references	Scott S, Duncan CJ. 2001. Biology of Plagues: Evidence from Historical Populations. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511542527	en
dc.references	Scott S, Duncan CJ, Duncan SR. 1996. The plague in Penrith, Cumbria, 1597/8: its causes, biology and consequences. Ann Hum Biol 23(1):1–21. https://doi.org/10.1080/03014469600004232	en
dc.references	Seifert L, Wiechmann I, Harbeck M, Thomas A, Grupe G, Projahn M, et al. 2016. Genotyping Yersinia pestis in historical Plague: Evidence for long-term persistence of Y. pestis in Europe from the 14th to the 17th Century. PLOS ONE 11(1): e0145194. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0145194	en
dc.references	Stephan CN, Henneberg M. 2001. Medicine may be reducing the human capacity to survive. Medical Hypotheses 57:633–7. https://doi.org/10.1054/mehy.2001.1431	en
dc.references	Szczepanek A. 2013. Archeotanatologia pochówków zbiorowych od pradziejów po czasy współczesne, Rzeszów: Mitel.	en
dc.references	Szyszka M. 2017. Ossuaria w kontekście badań archeologicznych Kępy Dominikańskiej. In: A. Pudło, M. Henneberg, editors. Nowożytne ossuaria z klasztoru dominikańskiego w Gdańsku. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae 6. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. 47–67.	en
dc.references	Trawicka E. 2017. Zabytki metalowe z ossuariów odkrytych na Kępie Dominikańskiej w Gdańsku. In: A Pudło, M Henneberg (red.), Nowożytne ossuaria z klasztoru dominikańskiego w Gdańsku. Wyniki badań interdyscyplinarnych. Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae 6. Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku. 69–86.	en
dc.references	Waldron HA. 2001-02. Are plague pits of particular use to paleoepidemiologists? Int J Epidemiol 30(1):104–8. https://doi.org/10.1093/ije/30.1.104	en
dc.references	Weiss KM. 1973. Demographic models for anthropology. Memoirs of the Society for American Archeology 27, DC: Society for American Archeology, Washington.	en
dc.references	White T, Folkens P. 2005. The Human Bone. Manual. Burlington: Academic Press.	en
dc.references	Wójcik M. 2011. Plaga justyniana: cesarstwo wobec epidemii. Zeszyty Prawnicze 11/1: 377–401.	en
dc.contributor.authorEmail	Budnik, Alicja - alicja.budnik.uksw@gmail.com
dc.contributor.authorEmail	Pudło, Aleksandra - anthrev@uni.lodz.pl
dc.identifier.doi	10.18778/1898-6773.85.1.01
dc.relation.volume	85

Files in this item

Name:: 1-29_Budnik,_Pudlo.pdf
Size:: 1.599Mb
Format:: PDF

View/Open

Name:: 570_01_Budnik.html
Size:: 119.5Kb
Format:: HTML

View/Open

This item appears in the following Collection(s)

Anthropological Review 2022, Vol. 85 No. 1 [8]

Show simple item record

Except where otherwise noted, this item's license is described as https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0