"Eloa", l'ambiguë

Abstract

Autor dokonuje analizy poematu Alfreda de Vigny Eloa. Nie interesuje go problem źródeł, ale struktura utworu — problem mityzacji (mythisation), problem jego podstawowego przekazu moralnego (affabulation); wyrażając to terminami wprowadzonymi przez Northropa Frye'a — przechodzenie dianoi w mimesis. Na podstawie tak przeprowadzonej analizy dochodzi do wniosku, że Eloa jest utworem niejednolitym. Kiedy zastosuje się doń metody krytyki archetypowej, uwydatniają się w poemacie inne znaczenia i przesłanie niż przy zastosowaniu historycznej metody badawczej. Każdy z tych dwu sposobów odczytania zuboża utwór, eliminuje istotną część jego składników. Odkrywamy w ten sposób wyraźną sprzeczność między tym, co w utworze ogólne, a tym, co szczegółowe. Ethos przekształca całkowicie mythos dzieła. Dzieło, będące w zamierzeniu Alfreda de Vigny „misterium”, a więc utworem dotyczącym uniwersalnych problemów ludzkiego losu, jest właściwie poematem związanym z określonym czasem historycznym — płaszczyzna odniesień tego utworu jest więc nie tyle „mistyczna”, ile romantyczna. Vigny przyjął plan mityzacji, nie dotrzymując jednak jego bezwarunkowych wymogów. Interpretacja poematu Eloa prowadzi autora do postawienia bardziej ogólnej tezy związanej z badaniem dzieła literackiego: jeśli przedmiotem badania literackiego jest wielkie dzieło klasyczne, to bez względu na to, jaką zastosuje się metodę badawczą — sens i przesłanie dzieła uwydatniają się w całej rozciągłości i jednoznacznie; kreowany w dziele archetyp nie poddaje się bowiem działaniu czasu, historyczność jest tu sprawą drugorzędną.