| dc.description.abstract | Według głównej hipotezy usługowej wobec argumentacji w tej rozprawie każdy model społecznych
i poznawczych konfiguracji powoduje identyczne i nieuchronnie ideologiczne przekształcenia
tego samego wyboru, który stosowała zachodnia cywilizacja od czasów autentycznej Grecji,
a mianowicie: dwoistość, która w swych uroszczeniach racjonalistycznych (co nie oznacza równocześnie
struktur racjonalistycznych) — formułuje koncepcję funkcjonalną wszechświata. Ta
właśnie koncepcja jest określona, zegzemplifikowana i usymbolizowana przez swoją własną retorykę.
Nasze zastosowanie badawcze tej hipotezy rozpoczyna się od formy literackiej, która bardziej,
niż którakolwiek inna, chce uchodzić za przepojoną racjonalnością naukową: science-fiction.
Badamy tutaj tylko jeden ze społecznych modeli rozpoznanych przez Habermasa: Grzech Pierworodny
w jego najważniejszej obecności modalnej w science-fiction: w modalności apokaliptycznej.
Zamierzyliśmy dowieść, iż wiedza ludzka, a tym bardziej wiedza naukowa, jest tylko uformowaną
ideologią. W zachodniej cywilizacji ideologia w punkcie swej dojrzałości jest wyartykułowana
przez szczególną rytualizację, która buduj rzeczywistość, nie zaś ją interpretuje; nazywamy ją
retoryką judeo-chrześcijańską (neoplatońską).
Przeciwstawiamy się pojęciu obiektywizmu naukowego, jako bronionego przez Malina,
ukazując nasze z nią rozbieżności: odmienne podejście do przekonań naukowych, statut obserwacji,
problemy terminologii i konceptualizacji. Ukazujemy następnie, że artykulacja racjonalności jest
nieuchronnie niejasna, i że wynika to właśnie z uprawianej retoryki. Ona to traktuje tekst literacki
pojęty jako proces historyczny równocześnie jako projekcję eschatologiczną, projekcję etyczną,
i jako ekspresję poznawczej alienacji. Ale alienacja nie może dosięgnąć krytycznej autorefleksyjności
zachwalanej przez Habermasa, a to z przyczyny swej natury nihilistycznej i swojej paradoksalnej
antologii. Znajdujemy dosyć na to dowodów w wyborze utworów o charakterze science-fiction.
Jeśli przyjmiemy, że modalność naukowa jest tylko pragmatyczną ekspresją pewnej retoryki
dogmatycznej i powtarzającej, wyniknie stąd, że możemy wyjaśnić równie dobrze umieszczenie
anty-bohatera w science-fiction, jako poronione wysiłki rozwiązania paradoksalności nuklearnej
przez tematyzację mowy, temat granicy, zakwestionowanie gatunku czy konstrukcji fabuły science-fiction.
Próbujemy wreszcie umocnić naszą tezę przez analizę dwóch przykładów: filmu 7ke Empire
Strikes Back, (L'Empire Contre-Attaque) 1980 i powieści J. B. Priestley'a The Doomsday Men
(Les Hommesd u Dernier Jugement), 1935. Proponujemy zatem wprowadzenie teorii tektonicznej
w historię literatury i idei: wtedy rzeczywistość mogłaby być rozważana jako interakcja ślizgających
się brył, jako totalność pól prawdopodobieństwa łączących się i nakładających się na siebie. | pl_PL |
