| dc.description.abstract | Przedmiotem niniejszego artykułu jest teoria fikcji literackiej w świetle doktryny klasycystycznej.
Stosunek klasycyzmu do fikcji był na ogół pozytywny, aczkolwiek jej pojęcie nie było jasno
sprecyzowane. Fikcja miała w XVII wieku wiele znaczeń: była bądź to synonimem mitologii
starożytnej, bądź to uważana była za nieszkodliwą chimerę, lub za zmyślenie albo wręcz za kłamstwo.
Niekiedy oznaczała również inwencję poetycką i jako taka uznawana była za "duszę” poezji, a często,
przez wielu teoretyków, za niezbędny element, niemal że wyznacznik dzieła literackiego.
Specyfika fikcji w XVII wieku polegała przede wszystkim na specyfice jej funkcji. Według
zasad doktryny klasycystycznej dzieło literackie, podobnie jak dzieło naukowe, miało wyrażać
prawdę, za źródło której uważana była w pierwszym rzędzie historia. W praktyce jednak klasycyzm
dość wcześnie odstąpił od tej zasady. Prawda czy prawdopodobieństwo — oto dylemat, przed którym
stanęli teoretycy klasycyzmu. Zdecydowana większość opowiedziała się za prawdopodobieństwem.
Naga prawda bowiem, sądzono, godziła często w wymogi dobrego smaku i moralności. W imię
prawdopodobieństwa pisarz miał prawo odstępować od prawdy, zmieniać fakty historyczne,
chociaż prawdziwe, ale często nieprawdopodobne. Droga zatem, która wiodła od prawdy do prawdopodobieństwa,
zezwalała pisarzowi na swobodę inwencji i na wprowadzanie fikcji do dzieła literackiego.
Zadaniem fikcji było ubierać prawdę często brutalną w szaty atrakcyjne, przyciągające
uwagę czytelnika, zdobić ją różnymi barwami piękna, podnosić jej walory moralne i estetyczne,
odrzucając cechy negatywne a podkreślając pozytywne, innymi słowy, fikcja miała uzupełniać
i poprawiać to, co natura skrzywiła, nie dopracowała. Funkcja fikcji w dobie klasycyzmu ograniczała się zatem do roli decorum, ornamentu. Tak pojęta fikcja wpisywała się w kodeks estetyki
klasycznej, uwypuklając równocześnie jej tendencje idealistyczne. | pl_PL |
