Répertoire théâtral et problèmes de son espression politique. II: le Théâtre français et la guerre 1946-1960

Abstract

Obecna rozprawa, druga z kolei, poświęcona jest politycznemu repertuarowi teatru francuskiego w latach 1946 - 1960. Z uwagi na to, iż charakteryzuje ten okres tematyka polityczna, przedmiotem rozprawy stał się temat wojny, znamienny dla lat 1940 - 1945. W grę wchodzi tu również zjawisko przejścia od rozważań na temat jednej wojny ku rozważaniom zasadniczym o wojnie w ogóle, szczególnie pod wpływem wynalezienia broni nuklearnej i grozy potencjalnej możliwości wybuchu wojny termojądrowej. Równocześnie dało się zauważyć gwałtowne nasilenie nieustannie wybuchających wojen wyzwoleńczych, w Indochinach, Korei i Algerii, będących jak gdyby dobrą powszechną lekcją tego, co by mogło nastąpić w skali ogólnej. Dodać tu wreszcie należy tragiczne doświadczenia drugiej wojny światowej oraz wojnę w Algerii jako ostrzeżenie przeciw powstawaniu neofaszyzmu we Francji w latach 1958 - 1960, sprawy które znalazły swe odbicie w świecie literatury i teatru. Na uwagę również zasługuje zorganizowany ruch społeczny przeciw wojnie, z aktywnym udziałem pisarzy o ustalonej pozycji (np. Sartre'a), oraz ich bogata twórczość w dziedzinie tzw. antyteatru, ze szczególnym uwzględnieniem takich twórców, jak Adamov, Salacrou i Ionesco, mnogość dzieł napisanych w różnych stylach przez wielu, zwłaszcza młodych pisarzy, z których powszechnie dali się poznać Henri Krea i Georges Soria. Tu wreszcie należą liczne sztuki Anouilha i Montherlanta, pełne różnorodnych rozważań wskazujących na głębokie zainteresowanie polityczne tych autorów, aczkolwiek zajmują oni zgoła różne stanowiska wobec obiektywnej rzeczywistości. Wprowadzenie sztuk spoza terenu francuskiego — w szczególności Brechta i Hochwdaldera — oraz sztuk z innych okresów życia teatru służy pewnemu zasadniczemu celowi badawczemu, a mianowicie plastycznemu uwypukleniu współczesnych idei w repertuarze teatralnym; wszystko to, wzbogacając podstawę materiałową badań, ułatwia i umożliwia dokonanie bardziej prawidłowych i uzasadnionych ocen. Repertuar francuski podanego okresu wprowadził w świat teatru zespół najbardziej aktualnych i zasadniczych problemów naszej współczesności we wszelkich stopniach i odcieniach, przy zastosowaniu dużej różnorodności form i stylów właściwych danym autorom.