О литературном жанре "Дневника писателя" Ф. М. Достоевского
Streszczenie
W wielu studiach i artykułach poświęconych Dziennikowi pisarza dzieło Dostojewskiego
uznaje się za pozbawiony formy rodzaj aktywności literackiej i dziennikarskiej,
prezentujący poprawnie i wiernie autorski punkt widzenia na problemy społeczne, polityczne,
historyczne i estetyczne oraz jednocześnie za rodzaj laboratorium dla jego twórczości
powieściowej. Analizując kompozycję Dziennika pisarza krytycy zazwyczaj
odróżniają pamiętniki i formy dziennikarskie od czystej fikcji - opowieści i ich zarysów.
Autorka uważa, że Dziennik pisarza można potraktować jako dzieło literackie o
nowym gatunku, co wyjaśniałoby jego fragmentaryczny charakter: „Dziennik tak się
ukształtował, że jakiekolwiek zmiany w jego formie są niemożliwe” - powiedział Dostojewski.
Ta fragmentaryczność może być wyjaśniona przez specyficzną rosyjską skłonność
do akceptowania rzeczywistości w całym jej chaosie, a także przez płodną wyobraźnię
pisarza. To wszystko dało w rezultacie tzw. „wolną powieść” (swobodnyj roman)
jak rozumiał ów gatunek A. Puszkin. Istotnie Dziennik pisarza jako zapis zdarzeń
codziennego życia, został podzielony na rozdziały i części przyporządkowane wspólnej
idei - wyjaśnianiu duchowej, narodowej odrębności.
Ów związek gatunków i form trudnych zazwyczaj do pogodzenia wynika z niepowtarzalnego
zmysłu kreowania fikcji jaki posiadał Dostojewski oraz z jego pragnienia
aby nie pominąć żadnego niezwykłego szczegółu codziennych zdarzeń.
W związku z problemem gatunku i kompozycji, autorka bada obecność głosu autora
dla bardziej obiektywnej oceny szczerości/nieszczerości wykreowanego „ja” Dostojewskiego.
Z tego punktu widzenia opowieści Dostojewskiego ułożone są w ogniwa jako
przedmiot całej „powieści” oraz motywowane przez obecność indywidualnych głosów,
które pełnią rolę narracyjną.
Collections