| dc.description.abstract | Autor zauważa, że chata stała się elementem sielanki czeskiej pod koniec osiemnastego
stulecia, a jej „odkrywcą” był Salomon Gessner. Chata miała być przestrzenią
wyizolowaną, obiektem oddalonym od hałasów i bieganiny miasta, któremu była zresztą
zawsze przeciwstawiana. Jednak gessnerowskie pojęcie chaty i sielanki, choć obciążone
tradycją klasyczną, uwikłane było w rozmaite paradoksy - z jednej strony miało to być
miejsce ucieczki od cywilizacji, sztuczności i nienaturalności, zarówno otoczenia, jak i
stosunków międzyludzkich, a z drugiej idealny świat Gessnera jawił się jako sztuczny
właśnie, ze względu na konwencjonalną, antyczną stylizację oraz pokazową naturalność,
którą głosił.
W procesie historycznoliterackim doszło jednak z czasem do mitologizacji „chaty” w
literaturze czeskiej. Pod koniec lat dwudziestych dziewiętnastego wieku topos chaty
wyłamał się z ram sielanki gessnerowskiej. Pozostając elementem idylli „chata pasterska”
wychodzi z obywatelskiej, społecznej izolacji i staje się „miejscem ważnym dla kraju”.
Artysta, geniusz, intelektualista lub idylliczny pasterz bierze udział w duchowym dziele
budowy ojczyzny i nie jest już uciekinierem od cywilizacji, lecz podmiotem „cichej”
pracy na rzecz swojego kraju.
Macura twierdzi, że ten związek z uświęconymi tradycją wartościami narodowymi
nadaje sielance w kulturze czeskiej znaczenie, którego nie uzyskała w innych literaturach
europejskich. Mit chaty stał się jednak z czasem przeszkodą w czeskiej ewolucji
kulturowej. | pl_PL |
