Critical mass: mass literature and generic criticism

Abstract

Zasadniczym tematem eseju jest istniejący w krytycznej świadomości podział obszaru literatury na tę "niską" (masową, rozrywkową, Trivialliteratur) i "wysoką" (artystyczną, proponującą wzorce i wartości). Autor podważa zasadność tego tradycyjnego podejścia do literatury, wskazując jego nieprzystawalność do sytuacji w kulturze końca XX wieku. Charakterystyczna dla tej kultury obfitość technologii produkcji, reprodukcji i komunikowania, doprowadziła do potopu informacyjnego, w którym nie sposób dostrzec czy kreować wartości artystycznych (czy innych) wedle wykształconych w epokach nie-masowych kryteriów estetycznych i aksjologicznych. Szansę ocalenia aksjologii, a zarazem zdobycia narzędzia orientującego krytykę w chaotycznym świecie współczesnej literatury, widzi autor eseju w skonstruowaniu "lokalnych gramatyk gatunkowych” (tj. "gramatyk" małych klas utworów, np. form literackich w obrębie jakiegoś okresu czasu czy szkoły literackiej). Postulując powyższe, ostrzega jednak zarazem przed niebezpieczeństwami powierzchowności i łatwych, ale pustych totalizacji, na które krytyka gatunkowa wydaje się szczególnie podatna.