„Należy stawić opór. ŻOB jest nakazem chwili”. Geneza, działalność i parametry przestrzenne samoobrony ocalałych z Zagłady w powojennym Krakowie

Abstract

W postępowaniu badawczym dokonano analizy przestrzennej odbudowy największych skupisk żydowskich w Polsce tuż po wojnie oraz rozwoju przemocy wobec Żydów na obszarze odpowiadającym rozciągłości jurysdykcji Wojewódzkiego Komitetu Żydowskiego (dalej WKŻ) z siedzibą w Krakowie, a także przedstawiono genezę, działalność i strukturę organizacyjną Komisji Specjalnej w tym mieście, która była paramilitarną reakcją ocalałych z Zagłady na wzbierającą falę antysemityzmu. Temat badawczy został zrealizowany z pozycji pogranicza geografii i historii, z wykorzystaniem metod GIS (Geographic Information System). Interpretacja podjęta z tej perspektywy pozwoliła w sposób syntetyzujący zarówno uchwycić proces kształtowania się skupisk żydowskich (w tym zwłaszcza krakowskiego), jak i określić – pozostający z nim w ścisłej korelacji – wymiar powojennej przemocy antysemickiej, ciągłość, a często także zgodność i współzależność między aktami terroru, nie tylko w regionalnym, ale i szerszym zakresie przestrzennym.