Skutki obecności wojsk polskich, pruskich i rosyjskich w drodze na przedpola Warszawy w małopolskich dobrach hrabiego Antoniego Józefa Lanckorońskiego w czerwcu i lipcu 1794 roku

Abstract

The article discusses the economic and social consequences of the march of Polish, Prussian and Russian armies through the estates of Count Antoni Józef Lanckoroński: Kije, Kliszów, Motkowice and Wodzisław, located on the border of the former voivodeship of Kraków and Sandomierz. Before the battle of Szczekociny ( June 6, 1794) Polish and Russian armies were passing through this area, coming from the region of Połaniec and Opatów. After the battle, the combined Prussian and Russian armies, chasing Tadeusz Kościuszko’s army retreating to the north, found themselves again in the area. What is more, in the second half of June and at the beginning of July 1794, before a series of battles took place in southern Mazovia, culminating in a battle on the outskirts of Warsaw on July 7–10, 1794, the armies of the partitioning states were stationed in camp in the vicinity of the Kije, Kliszów and Motkowice estates. The marches of the armies caused quite a lot of material damage. This included the requisitioning of grain, livestock and foodstuffs, as well as thefts by soldiers and local peasants. Stealing draught animals also resulted in the degradation of peasant farms. In a social sense, the presence of the army revealed a very strong antagonism between the manor and the countryside, which manifested itself mainly through the active participation of peasants in robbing manors.

W artykule omówiona została kwestia ekonomicznych i społecznych skutków przemarszu wojsk polskich, pruskich i rosyjskich przez należące do hr. Antoniego Józefa Lanckorońskiego majątki Kije, Kliszów, Motkowice i Wodzisław, położone na pograniczu dawnych województw krakowskiego i sandomierskiego. Przed bitwą pod Szczekocinami (6 czerwca 1794 r.) przez te tereny przechodziły podążające z rejonu Połańca i Opatowa wojska polskie i rosyjskie. Po bitwie połączone armie pruska i rosyjska, ścigające wycofujące się na północ wojska Tadeusza Kościuszki, ponownie znalazły się na badanym obszarze. Mało tego, w drugiej połowie czerwca i na początku lipca 1794 r., zanim na południowym Mazowszu doszło do szeregu walk, których kulminacyjnym momentem była bitwa na przedpolach Warszawy 7–10 lipca 1794 r., wojska państw zaborczych stacjonowały obozem w sąsiedztwie majątków Kije, Kliszów i Motkowice. Przemarsze wojsk spowodowały dość duże straty materialne. Złożyły się na nie zarówno rekwizycje zboża, inwentarza żywego i towarów spożywczych, jak i kradzieże dokonywane przez żołnierzy i okolicznych chłopów. Zabór zwierząt pociągowych skutkował również degradacją gospodarstw kmiecych. W sensie społecznym obecność wojska ujawniła bardzo silny antagonizm na linii dwór-wieś, który przejawiał się głównie poprzez aktywny udział chłopów w rabowaniu folwarków.