Pandemia SARS-CoV-2 jako czynnik wykluczenia społecznego osób starszych

Abstract

Osoby starsze stanowią grupę narażoną na różnorodne formy wykluczenia, między innymi, w miejscu pracy, w systemie ochrony zdrowia, w systemie ubezpieczeń, w życiu publicznym, w sferze kultury, czy w świecie cyfrowym. Podejmowane na całym świecie - w związku z trendami demograficznymi - działania włączające tę grupę w główny nurt życia społecznego zostały ograniczone lub zaniechane z powodu pandemii SARS-CoV-2. Koronawirus dotknął - bezpośrednio lub pośrednio - każdego człowieka, zmuszając do modyfikacji, zaprzestania lub podjęcia nowych form aktywności. W wielu dziedzinach jego konsekwencje są negatywne – pandemia pogłębiła dotychczasowe nierówności w takich wymiarach jak: medyczny (trudność w leczeniu chorób innych niż COVID-19, pogłębienie kryzysu w systemie ochrony zdrowia), społeczno-kulturalny (ograniczenie kontaktów społecznych, ograniczenie korzystania z dóbr kultury), ekonomiczny (utrata pracy i idący za tym wzrost bezrobocia, bankructwa firm, finansowy interwencjonizm państwa), duchowo-religijny (izolacja, utrudnienia w uczestnictwie w obrzędach religijnych), a także polityczny (pogłębienie podziałów społeczno-politycznych na skutek restrykcji i obostrzeń, zmiany w krajowych i międzynarodowych układach sił politycznych). Pandemia spotęgowała wykluczenie społeczne osób starszych, którego doświadczały one w wielu przypadkach jeszcze przed pojawieniem się SARS-CoV-2. Od samego początku pandemii komunikaty medialne podkreślały, iż seniorzy są szczególną grupą ryzyka, która powinna być chroniona. Stąd wprowadzono wiele zaleceń i obostrzeń, które spowodowały izolację osób starszych. To z kolei doprowadziło do samotności i poczucia osamotnienia. W artykule zaprezentowane zostaną wybrane wyniki badania dotyczącego psychospołecznych i zdrowotnych skutków izolacji wywołanej pandemią SARS-CoV-2 wśród osób 55+, które zostało zrealizowane w czerwcu 2020 roku. Prezentowane dane pokażą, jak pandemia zmieniła sytuację osób starszych w obszarze aktywności społecznej i kontaktów społecznych stając się – w pewnym stopniu - czynnikiem wykluczenia społecznego.

Older adults are the group vulnerable to various form of exclusion including – among others - the workplace, in the healthcare system, the insurance system, in culture or in digital world. Inclusive actions which – due to the demographic trends - are undertaken globally, have been limited due to SARS-CoV-2 pandemic. The coronavirus has touched – directly or non-directly – every single person, forcing them to modify, to stop or to undertake new activities. In many areas its consequences are negative - the pandemic deepened the existing inequalities in such areas as: medical (difficulty in treating conditions other than COVID-19, increasing crisis in the health care system), socio-cultural (limitation of social contacts and in the use of cultural goods and services), economic (job losses and increasing unemployment, bankruptcy of companies, financial state interventions), religious and spiritual (isolation, difficulty in participation in religious ceremonies), political (deepening of socio-political divides du to restrictions, changes in national and international arrangements of political powers). The pandemic increased social isolation of older adults, which they had very often previously experienced. From the beginning, media broadcast underlined that older adults are particular group of people, that should be protected. Thus, many restrictions and recommendation have been implemented, which eventually has led to loneliness. In the paper we present selected results of the study on psychosocial and health consequences of isolation caused by the SARS-CoV-2 pandemic among persons aged 55+. The data will show, how the pandemic has changed the situation of respondents in the area of social activity and social contacts being – to some extent – a factor of social exclusion.