Między uwidacznianiem a zacienianiem. Zarządzanie jawnością w doświadczeniu matek tworzących rodziny nieheteronormatywne w Polsce

Abstract

The article undertakes the issue of how Polish same-sex female couples who raise a child conceived during their relationship navigate daily within various dimensions of social space. When acting in an unfavorable socio-cultural climate, exemplified by the marginalization of those beyond the heteronormative framework, women create interactional strategies that allow them to manage the transparency of the family and thus shield it against anticipated symbolic violence. Their activities in that regard concern acting within the private, common, and institutionalized places and rely on making visible or obscuring the family constellation, also based on passing. The article also highlights that some ways of practicing the family, although they contribute to achieving the intended goals, in the long run, may lead to maintaining norms that the study participants find marginalizing. The insights offered are based on my six-year research on non-heteronormative motherhood, which was carried out with the participation of 21 Polish female couples raising a child conceived during their relationship.

Celem artykułu jest przyjrzenie się temu, w jaki sposób polskie pary jednopłciowe, które wspólnie wychowują dziecko poczęte w ramach związku, funkcjonują na co dzień w różnych wymiarach przestrzeni społecznej. Działając w niesprzyjających warunkach społeczno-kulturowych, czego egzemplifikację stanowi marginalizacja osób wykraczających poza heteronormę, kobiety projektują różne strategie interakcyjne, które pozwalają im zarządzać jawnością rodziny i tym samym chronić ją przed antycypowaną przemocą symboliczną. Ich działania w tym zakresie dotyczą aktywności w ramach przestrzeni miejsc prywatnych, wspólnych oraz zinstytucjonalizowanych i są zorientowane na uwidacznianie bądź zacienianie konstelacji rodziny, także za sprawą „uchodzenia” (passing). Analiza nakierowana jest na ukazanie, że określone sposoby praktykowania rodziny, choć przyczyniają się do osiągania zamierzonych celów, w dłuższej perspektywie mogą prowadzić do podtrzymywania norm, które uczestniczki badania uważają za marginalizujące. Przytaczane wnioski są oparte na sześcioletnich badaniach dotyczących doświadczania macierzyństwa nieheteronormatywnego, które zrealizowano z udziałem 21 polskich par kobiet wychowujących dziecko poczęte w czasie trwania ich związku.