Odpowiedzialność jako odpowiedź na wartości

Abstract

This article aims to explore the interdisciplinary concept of “responsibility”, delving into its philosophical and linguistic dimensions. A significant focus is placed on elucidating the essence of responsibility in human life, emphasizing its pivotal role in realizing values and discovering the meaning of existence. The work also traces the historical transformation of the concept from antiquity to modern times.The author conducted an analysis of philosophical and linguistic scientific articles, consulted concept dictionaries, examined papal encyclicals, and drew insights from Victor Frankl’s book, Man’s Search for Meaning. Additionally, the author explored the etymology of the word rooted in Roman law, providing a foundation for its evolution across eras. In antiquity, the concept primarily pertained to the judicial-legal sphere, while in Christianity, the notions of free will and the exercise of divine will gained prominence. The Enlightenment era introduced a distinction between order and will, forming the basis for 20th-century philosophical considerations, particularly in the realms of morality and ethics. The author juxtaposes their conclusions with Victor Frankl’s depiction of responsibility in concentration camp conditions, highlighting the challenges in unequivocally defining the concept.This article contributes to the ongoing discourse on “responsibility” and serves as a springboard for further linguistic and literary research on the subject.

Celem niniejszego artykułu jest ukazanie pojęcia „odpowiedzialność” w jego interdyscyplinarnym znaczeniu, a również w ujęciu filozoficznym oraz językowym. Drugim istotnym celem pracy jest podkreślenie istoty odpowiedzialności w życiu ludzkim i uwidocznienie, że jest ona kluczowym elementem do wypełniania wartości oraz odnalezienia sensu własnego istnienia. W pracy również została zawarta historyczna transformacja znaczeniowa pojęcia od starożytności do czasów współczesnych.Do napisania artykułu autorowi posłużyła analiza artykułów naukowych o charakterze filozoficznym i językowym, słowniki pojęciowe, encykliki papieskie oraz książka autorstwa Victora Frankla – Człowiek w poszukiwaniu sensu. Autor posłużył się też etymologią słowa pochodzącą z prawa rzymskiego, co stanowi punkt wyjściowy do dalszych rozważań i transformacji znaczenia słowa na przestrzeni epok. W starożytności przede wszystkim odnosiło się do sfery sądowniczo-prawnej, w chrześcijaństwie rolę zaczęła odgrywać wolna wola i sprawowanie woli boskiej, w oświeceniu nastąpiło rozgraniczenie między porządek, a wolę, co stanowi fundament rozważań dwudziestowiecznych filozofów przede wszystkim w sferze moralności i etyki. Swoje wnioski autor konfrontuje z dziełem autorstwa Victora Frankla przedstawiającego istotę odpowiedzialności w warunkach obozu koncentracyjnego.Artykuł uwidacznia trudność w jednoznacznym zdefiniowaniu pojęcia „odpowiedzialność”, co może posłużyć do dalszych badań językoznawczych, literackich dotyczących tego pojęcia.