Słownictwo uczniów szkół galicyjskich z przełomu XIX i XX wieku (na tle ówczesnych gwar uczniowskich z innych regionów)

Abstract

In the article the author presented a historical student sociolect who performed in Galicia. He excerpted material from studies devoted to the nineteenth-century dialect of students: Przyczynki leksykalne. Tom 2. Trzy gwary uczniowskie: wielkopolska, królewiacka, galicyjska by Henryk Ułaszyn and Gwara uczniowska krakowska by Franciszek Magiera. The author presented the collected lexical material: he divided the lexis into thematic categories, and he also discussed it in terms of nomination techniques. Moreover, the author confronted the resource of Galician lexis with notations concerning other regions (Congress Poland and Greater Poland), thus he indicated supra-local lexis. The author used studies recording the words and phraseologisms of students from the Congress Kingdom of Poland and Polonia Maior (a text by Ułaszyn, a work Gwara uczniów lubelskich z lat 1875–1885 by Ignacy Wolanowski and small article Przyczynek do gwary uczniowskiej z Warszawy [bearing the initials ”J.K.”]). The author also presents the issue of the variability and durability of student vocabulary; he confronted the collected material with the material recorded in studies from time after the Partitions of Poland and interwar period: O gwarze uczniowskiej by Ignacy Schreiber, Gwara uczniowska w Lublinie by Franciszek Gucwa and Przyczynki do gwary uczniowskiej w Poznaniu i Trzemesznie by Edward Klich, Piotr Ciuła and Włodzimierz Czarnecki.

Przedmiotem opisu uczyniono historyczny socjolekt uczniowski z terenów dawnej Galicji, przedstawiając go na tle gwary uczniowskiej funkcjonującej w innych regionach. Podstawą ekscerpcji materiału stały się następujące teksty przedstawiające stan gwary uczniowskiej z XIX wieku: Henryka Ułaszyna Przyczynki leksykalne. Tom 2. Trzy gwary uczniowskie: wielkopolska, królewiacka, galicyjska oraz Franciszka Magiery Gwara uczniowska krakowska. Zgromadzony materiał leksykalny przedstawiono w podziale na kategorie tematyczne, a także omówiono go pod względem technik nominacyjnych. Ponadto zasób słownictwa galicyjskiego skonfrontowano z notacjami dotyczącymi innych regionów (Królestwa Kongresowego i Wielkopolski), wskazując w ten sposób na istnienie słownictwa o charakterze ponadlokalnym. W tym celu sięgnięto do opracowań rejestrujących słownictwo uczniów z tzw. Kongresówki i Wielkopolski: wspomnianego już tekstu Ułaszyna, pracy Ignacego Wolanowskiego Gwara uczniów lubelskich z lat 1875–1885 oraz opatrzonego inicjałami „J.K.” artykuliku Przyczynek do gwary uczniowskiej z Warszawy. Autor przedstawił również zagadnienie zmienności i trwałości słownictwa uczniowskiego, konfrontując zgromadzony materiał z notacjami występującymi w opracowaniach z okresu międzywojennego: Ignacego Schreibera O gwarze uczniowskiej, Franciszka Gucwy Gwara uczniowska w Lublinie oraz Edwarda Klicha, Piotra Ciuły i Włodzimierza Czarneckiego Przyczynki do gwary uczniowskiej w Poznaniu i Trzemesznie.