(Dy)fuzje: Związki literatury i sztuki w Polsce po 1945 roku

Abstract

Publikacja jest efektem projektu realizowanego w Muzeum Sztuki w Łodzi w kooperacji z Zakładem Literatury XX i XXI wieku UŁ. Badania, prowadzone w duchu case studies, koncentrowały się na zjawiskach świadczących o przywiązaniu artystów do rozmaitych wariantów awangardowo pojętej zasady integracji sztuk. Akcentowały one także zbieżność dążeń twórców w Polsce po 1945 roku w różnych kontekstach społeczno-politycznych, instytucjonalnych czy nawet towarzyskich. Książka dotyczy sojuszy i analogii w obrębie sztuk wizualnych i literatury – zarówno ponad ich zwyczajowo respektowanymi formułami, jak i w umownie przestrzeganych i honorowanych granicach. Autorzy zgromadzonych tekstów starają się uchwycić wzajemne artystyczne stymulowanie w rozprzestrzenianiu konkretnych idei, a zarazem interesuje ich zmiana usytuowań i optyk w postrzeganiu pozornie dobrze znanych zagadnień; innymi słowy – wszystko to, co kryje się w semantycznym potencjale tytułowych „(dy)fuzji”. „Tom ma wyraźny rys nowatorski – i to zarówno w płaszczyźnie rewelatorskiej (tam, gdzie mowa jest o zjawiskach słabo zbadanych), jak i w obszarze repetycji (tam, gdzie poruszane są zagadnienia nie najgorzej opracowane). […] Wyłania się też w nim pewien dział by tak rzec, poznawczy. Po jednej jego stronie sytuują się przyczynki do twórczości bardzo znanych i znanych artystów (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), z drugiej natomiast strony otrzymujemy kompetentne teksty, poświęcone artystom i zjawiskom znanym mniej lub niemal wcale (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum czy też sztuka artzinów). Siłą rzeczy, te pierwsze przyczynki wymagają podjęcia swoistego agonu z badaczami-poprzednikami, te drugie zaś stanowią nowość intelektualną niejako same przez się. Takie zestawienie wydaje się bardzo ożywcze dla wymowy całej publikacji”. Z recenzji dr. hab. Piotra Łuszczykiewicza, prof. UAM

The publication is the result of a project implemented at the Łódź Museum of Art in cooperation with the University of Łódź Department of the 20th- and 21st-Century Literature. The case-study research focused on the phenomena that indicated artists' attachment to different variants of the avant- garde principle of the integration of arts. They also emphasized the convergence of artists' aspirations in Poland after 1945 in various sociopolitical, institutional and even social contexts.The book deals with alliances and analogies within visual arts and literature – both beyond their traditionally obeyed formulas, and within conventionally respected and honoured limits. The authors of the collected texts try to capture the reciprocity of artistic stimulation in the dissemination of specific ideas, and at the same time they are interested in positional and paradigmatic shifts in the perception of seemingly well-known issues; in other words, in everything that lies in the semantic potential of the title “(dif)fusion”.“This volume has a distinct innovative trait – both at the level of discovering and revealing new ideas (where phenomena subjected to little or no research are examined) and in the area of repetition (where discussion covers decently researched topics). [...] There is also, so to speak, a cognitive section in it. On the one hand, there are contributions to the work of very famous and well-known artists (Białoszewski, Brzozowski, Buczkowski, Czycz, Haupt, Kantor, Peiper, Strzemiński, Themerson), while on the other we receive competent texts devoted to artists and phenomena that are less popular or virtually unknown (Bruszewski, Dłużniewski, Kryszkowski, Partum or underground art magazines – artzines). Inevitably, these first contributions require engaging in a kind of agon with antecedent research, while the latter constitute an intellectual novelty somewhat in and of itself. This combination seems very refreshing for the message of the entire publication.” From the review by dr hab. Piotr Łuszczykiewicz, prof. UAM