Kobiety na łamach tygodnika „Odgłosy”

Abstract

The article concerns the linguistic ways of presenting the achievements of women who, in the years 1968–1977, were in the finals of the plebiscite organized by the editorial office of the socio-cultural weekly “Odgłosy”. The originators of the Lodz Citizen of the Year plebiscite wanted to appreciate valuable activities and people who contributed to the development of the city. During the ten years of the competition, twenty-six women were among the hundred people aspiring to the title.The research material consists of fifteen profiles of women from Lodz who won the title – Citizen of Lodz of the Year. The collected material was assigned to six thematic categories, the names of which are quotes from the discussed press texts. The issues influencing the analysis are selected elements of the theory of the linguistic image of the world, as well as conceptualization belonging to the basic concepts in the field of cognitive linguistics.The collected material allowed us to observe how the achievements of women from the scientific community were described (Anna Rynkowska, Stefania Skwarczyńska, Olga Olgina). They were presented as the showcases of Lodz, “educators of generations”, “permanently associated with universities”. Halina Krysińska, a doctor, was described as a symbol of superhuman strength and determination, a person who could achieve impossible things. The woman hero was Irena Chojnacka. Among the distinguished women were also strong, organized women from Lodz with leadership skills (Krystyna Kondratiuk – initiator of the creation of the Textile Museum, Maria Ryl – co-founder of the “Arlekin” Theater, Izabela Nagórko – responsible for the development of Lodz libraries, Teresa Skoczylas – head of the company’s cultural center). Singers from Lodz, Teresa Wojtaszek-Kubiak and Teresa May-Czyżowska, were presented on the pages of “Odgłosy” as “rare opera birds”, promoting Lodz and delighting the world with their talent. The work of choreographer Jadwiga Hryniewiecka, founder of the Representative Dance Ensemble of Textile Workers’ Trade Unions Harnam, and the achievements of the legend from Lodz – actress Jadwiga Andrzejewska were also appreciated.

Artykuł dotyczy językowych sposobów prezentowania osiągnięć kobiet, które w latach 1968–1977 znalazły się w finale plebiscytu organizowanego przez redakcję łódzkiego tygodnika społeczno-kulturalnego „Odgłosy”. Pomysłodawcom plebiscytu Łodzianin Roku zależało na tym, by docenić wartościowe działania i ludzi, którzy przyczyniali się do rozwoju miasta. W czasie dziesięciu lat trwania konkursu w gronie stu osób pretendujących do tytułu znalazło się dwadzieścia sześć kobiet.Zagadnieniami wpływającymi na analizę są wybrane elementy teorii językowego obrazu świata, a także konceptualizacja należąca do zasadniczych pojęć z zakresu językoznawstwa kognitywnego.Materiał badań stanowią sylwetki trzynastu łodzianek, które głosami mieszkańców zdobyły tytuł – Łodzianin Roku. Zgromadzony materiał został przyporządkowany do sześciu kategorii tematycznych, których nazwy są cytatami z omawianych tekstów prasowych: Kobiety, które „otwierają światy nawet nieprzeczuwalne”; „Liczą się minuty i sekundy…” – o ratowaniu życia najmłodszych; „Najrzadsze z operowych ptaków” – łódzkie śpiewaczki; „Jedna jedyna wybrana dziewczyna! Jadzia” – w kręgach teatru, filmu i tańca; „Oto ile może i potrafi jedna słaba kobieta” – kreatorki łódzkiego życia kulturalnego; „Wypełniałam tylko swój obowiązek”.Zgromadzony materiał pozwolił zaobserwować w jaki sposób opisywano dokonania kobiet ze środowiska naukowego (Anna Rynkowska, Stefania Skwarczyńska, Olga Olgina), które ukazywano jako wizytówki Łodzi, „wychowawczynie pokoleń”, „trwale zrośnięte z uczelniami”. Symbolem nadludzkiej siły i determinacji, osobą dokonującą rzeczy niemożliwych określano na łamach „Odgłosów” lekarza Halinę Krysińską, zaś kobietą – bohaterką była Irena Chojnacka. W gronie wyróżnionych postaci nie zabrakło silnych, zorganizowanych łodzianek mających zdolności przywódcze (Krystyna Kondratiuk – inicjatorka powstawania Muzeum Włókiennictwa, Maria Ryl – współtwórczyni Teatru „Arlekin”, Izabela Nagórko – dbająca o rozwój łódzkich bibliotek, Teresa Skoczylas – kierownik zakładowego ośrodka kulturalnego). Łódzkie śpiewaczki, Teresa Wojtaszek-Kubiak i Teresa May-Czyżowska, były na stronach „Odgłosów” przedstawiane jako „rzadkie operowe ptaki”, promujące Łódź i zachwycające świat talentem. Doceniono także pracę choreograf Jadwigi Hryniewieckiej, założycielki Reprezentacyjnego Zespołu Tańca Związków Zawodowych Włókniarzy im. Harnam oraz zasługi łódzkiej legendy – aktorki Jadwigi Andrzejewskiej.