Zmiany w obrazie wybranych regionów i ich mieszkańców we współczesnym języku polskim na przykładzie Śląska i Ślązaka

Abstract

The aim of this study is to draw a picture of one of the most industrialised regions of Poland – Śląsk and its Ślązak inhabitants as shaped in the colloquial linguistic and axiological consciousness of contemporary young Poles over the last forty years. The linguistic experiment involved young people studying at Lublin’s state universities. Survey material collected during four research campaigns at ten-year intervals was selected for analysis. The survey was conducted for the first time in 1990, while the last survey took place in 2020. The survey was cognitive in nature, and included an open-ended question that was intended to prompt respondents to give their personal observations about Śląsk and Ślązak. The survey material obtained in this way made it possible to record the evolution of the qualitative changes that have taken place in the understanding of this name of the region and its inhabitants, and to note the rather rapid pace of the transformations that have taken place at four points in time.

Celem tego opracowania jest nakreślenie obrazu jednego z najbardziej uprzemysłowionego regionu Polski – Śląska i jego mieszkańców Ślązaków ukształtowanego w potocznej świadomości językowej oraz aksjologicznej współczesnych młodych Polaków w ciągu ostatnich 40 lat. W eksperymencie lingwistycznym wzięli udział młodzi ludzie, studiujący w lubelskich uczelniach państwowych. Do analizy wytypowano materiał ankietowy zebrany w czasie czterech akcji badawczych w dziesięcioletnich odstępach czasowych. Po raz pierwszy ankietę przeprowadzono w roku 1990, natomiast ostatnie badanie odbyło się w roku 2020. Ankieta miała charakter kognitywny, zawierała pytanie o charakterze otwartym, które miało skłonić respondentów, do udzielania osobistych spostrzeżeń na temat Śląska i Ślązaka. Materiał badawczy uzyskany w taki sposób pozwolił zarejestrować ewolucję badanych zmian jakościowych, jakie nastąpiły w rozumieniu tej nazwy regionu i jej mieszkańców oraz odnotować dość szybkie tempo zaistniałych przeobrażeń w czterech momentach czasowych.