dc.contributor.author | Kowalski, Mariusz | |
dc.date.accessioned | 2014-12-11T09:56:19Z | |
dc.date.available | 2014-12-11T09:56:19Z | |
dc.date.issued | 2013 | |
dc.identifier.citation | Kowalski M., Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi, "Studia z Geografii Politycznej i Historycznej", t. 2, 2013, s. 205-237. | pl_PL |
dc.identifier.issn | 2300-0562 | |
dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/5897 | |
dc.description.abstract | The aim of the paper was to compare the situation of the Polish minority in the three
bordering countries: Lithuania, Latvia and Belarus. Despite similar historical circumstances
contemporary groups of Polish minority in the lands of former Grand Duchy of
Lithuania and Polish Livonia living in the different socio-economic and political
conditioning. This situation affecting their relations with other ethnic groups and state
authorities.
All of the researched areas – Vilnius region in Lithuania, Latgale region in Latvia,
Hrodna region in Belarus – are multicultural. In all, owing to special circumstances of
Eastern Slavic-Baltic ethnic borderland, a compact Polish ethnic area was formed.
Despite the deportation and postwar emigration of Poles and despite that areas inhabited
by them belong to three different states, the Polish population still represents a significant
proportion of the population, affecting the local socio-cultural and political life.
The analysis of census data and maps indicates the progressive decrease of the Polish
population and retreat of Polish ethnic area. However, recent censuses show the vary –
depending on the region – processes. In Lithuania the stabilization of the ethnical
structure of the population is observed. Despite the hostile attitude of Lithuanian nationalists
and state authorities that often remain under their influence, Polish population
takes advantage of the civil rule of law to consolidate its assets.
In Belarus further melting of Polish ethnic area is observed, associated with a decrease
in the number of Poles, both in absolute and relative terms. This can be combined
with both the difficult situation of the Polish population in the Soviet period (no schools
and other Polish institutions), and the current socio-political situation in Belarus. Under
Lukashenka’s dictatorial rule the Polish minority action is merely tolerated. Government
support the policy of the tsarist and Soviet authorities, under which local Poles were
considered as regional (Catholic) branch of the Belarusian people.
Paradoxically, the relatively best situation concern the Polish population in Latvia,
where Polish community is the least numerous, both in absolute and relative terms. The
clear revival of Polish socio-cultural, and even increasing participation of Poles in some
areas, can be observed. The Latvian authorities are positively oriented to the Polish
socio-cultural initiatives, seeing the Polish movement as a counterweight to the demographic
dominance of East Slavic population (Russians, Belarusians, and Ukrainians) in
the south-eastern part of the country. | en |
dc.description.abstract | Pomimo podobnych uwarunkowań historycznych mniejszość polska, zamieszkująca tereny dawnego
Wielkiego Księstwa Litewskiego i Inflant Polskich, w zależności od miejsca zamieszkania
(Litwa, Łotwa, Białoruś) znajduje się w odmiennej sytuacji społeczno-gospodarczej i polityczno-
-ustrojowej. Odciska się to na relacjach mniejszości polskiej z innymi grupami etnicznymi oraz
władzami państwowymi. Analiza sytuacji sugeruje, iż pod wieloma względami najlepsze warunki
dla pielęgnowania swojej odrębności (pomimo niewielkiej liczebności) ma mniejszość polska na
Łotwie. Na przeciwległym krańcu, choć najliczniejsza, znajduje się mniejszość polska na Białorusi. | pl |
dc.language.iso | pl | pl_PL |
dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl_PL |
dc.relation.ispartofseries | Studia z Geografii Politycznej i Historycznej;2 | |
dc.rights | Uznanie autorstwa-Bez utworów zależnych 3.0 Polska | * |
dc.rights.uri | http://creativecommons.org/licenses/by-nd/3.0/pl/ | * |
dc.subject | Wileńszczyzna | pl_PL |
dc.subject | Łatgalia | pl_PL |
dc.subject | Grodzieńszczyzna | pl_PL |
dc.subject | mniejszość polska | pl_PL |
dc.subject | regiony wieloetniczne | pl_PL |
dc.subject | stosunki narodowościowe | pl_PL |
dc.subject | Vilnius region | en_EN |
dc.subject | Latgale region | en_EN |
dc.subject | Hrodna region | en_EN |
dc.subject | Polish minority | en_EN |
dc.subject | multiethnic regions | en_EN |
dc.subject | ethnic relations | en_EN |
dc.title | Ludność polska w wieloetnicznych regionach Litwy, Łotwy i Białorusi | pl_PL |
dc.title.alternative | The Polish population in multi-ethnic regions of Lithuania, Latvia and Belarus | en_EN |
dc.type | Article | pl_PL |
dc.page.number | 205-237 | pl_PL |
dc.contributor.authorAffiliation | Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN | pl_PL |
dc.references | Albin J., 1993, Polski ruch narodowy na Łotwie w latach 1919–1940, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Atlas narodov mira, 1964, GUGiK, Moskv | pl_PL |
dc.references | Arroyabe E., 1999, Europe as a mosaic of identities: some reflections, [w:] Turton D., González J. (red.), Cultural identities and ethnic minorities in Europe, University of Deusto Press, Bilbao, s. 23–34 | pl_PL |
dc.references | Berry J.W., 1997, Immigration, acculturation and adaptation, „Applied Psychology: An International Review”, 46 (1), s. 5–68. | pl_PL |
dc.references | Bieńkowska-Ptasznik M., 2010, Od wielokulturowości do postkolonializmu – czy etniczność ma płeć, „Pogranicze. Studia Społeczne”, 16, s. 41–61. | pl_PL |
dc.references | Billing M., 1995, Banal nationalism, Sage Publishers, London | pl_PL |
dc.references | Brook K.A., Kull L., Levin A.J., 2013, The genetic signatures of East European Karaites: http://www.khazaria.com/genetics/karaites.html. | pl_PL |
dc.references | Čekmonas V., Grumadienė L., 1993, Kalbų paplitimas Rytu Lietuvoje, [w:] Garšva K., Grumadienė L. (red.), Lietuvos rytai, Valstybinis leidybos fondas, Vilnius, s. 132– 136. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1994, Przemiany narodowościowe na Białorusi, Editions Spotkania, Warszawa | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1995, Struktura narodowościowa Polski północno-wschodniej w latach trzydziestych XX w., [w:] Giżejewska M., Strzembosz T. (red.), Społeczeństwo białoruskie, litewskie i polskie na ziemiach północno-wschodnich II Rzeczypospolitej (Białoruś Zachodnia i Litwa Wschodnia) w latach 1939–1941, ISP PAN, Warszawa, s. 44–56 | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1997a, Problematyka narodowościowa Wileńszczyzny, „Czasopismo Geograficzne”, 68 (1), s. 39–69 | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1997b, Przemiany narodowościowe na Litwie, Przegląd Wschodni, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1997c, Liczebność i rozmieszczenie ludności polskiej na Łotwie, „Czasopismo Geograficzne”, 68 (3/4), s. 287–310. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 1998, Problematyka narodowościowa Łotwy, Zeszyty IGiPZ PAN, nr 54, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 2004, Polska i jej granice. Z historii polskiej geografii politycznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin. | pl_PL |
dc.references | Eberhardt P., 2012, Przemiany narodowościowe w Łatgalii, „Sprawy Narodowościowe, Seria Nowa”, 40, s. 63–86. | pl_PL |
dc.references | Gaučas P. (red.), 2001, Lietuvos istorios atlasas, Vaga, Vilnius | pl_PL |
dc.references | Gawin T., 1993, Ojcowizna, Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie, Grodno–Lublin | pl_PL |
dc.references | Gellner E., 1991, Narody i nacjonalizm, PIW, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Gloger Z., 1903, Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Spółka Wydawnicza Polska, Kraków | pl_PL |
dc.references | Konopacki A., 2010, Życie religijne Tatarów na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVI–XIX wieku, Wydawnictwa UW, Warszawa | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 1997a, Ethnic character of the North-Eastern borderland of Lithuania, [w:] Jakubowski M. (red.), The Polish-Lithuanian border region. Research problems and scientific co-operation, Geopolitical Studies, 2, Warsaw, IG PAN, s. 115–131. | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 1997b, Problemy miasta Wisaginia (Visaginas) na Litwie jako przykład skutków migracji transgranicznych, [w:] Społeczne koszty migracji transgranicznych, Rozprawy i Monografie Wydziału Ekonomicznego, 12, Filia UMCS, Rzeszów, s. 387–400. | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 1997c, Geografia wyborcza Wileńszczyzny, „Najwyższy Czas”, 16, s. 366 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 1999, Kulturowe uwarunkowania stosunków polsko-litewsko-białoruskich, [w:] Kitowski J. (red.), Problematyka geopolityczna Europy Środkowej i Wschodniej, Rozprawy i Monografie Wydziału Ekonomicznego, 18, Filia UMCS, Rzeszów, s. 77–88. | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2000, Spatial differentiation of electoral behaviour in Poland end Lithuania, [w:] Kitowski J. (red.), Eastern borders of European integration processes, Rozprawy i Monografie Wydziału Ekonomicznego, 19, Filia UMCS, Rzeszów, s. 735–754 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2001, Poles in land of Grodno, [w:] Kitowski J. (red.), Spatial dimension of socio-economic transformation processes in Central and Eastern Europe on the turn of the 20th century, Rozprawy i Monografie wydziału Ekonomicznego Filii UMCS w Rzeszowie, 2, Rzeszów–Polańczyk, s. 37–50 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2002, Mniejszość polska na Grodzieńszczyźnie, mniejszość białoruska na Białostocczyźnie, [w:] Sadowska-Snarska C. (red.), Problemy rozwoju przygranicznych regionów wschodniej Polski, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok, s. 89–104 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2003, Referendum na Litwie, „Najwyższy Czas”, 21, s. 679 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2008, Wileńszczyzna jako problem geopolityczny w XX wieku, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, Prace Geograficzne, nr 218, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 267–296 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2010a, Wileńszczyzna – region pogranicza litewsko-białorusko-polskiego, [w:] Szerląg A. (red.), Wileńszczyzna małą ojczyzną, Oficyna Wydawnicza Atut, Wrocław, s. 65–89 | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., 2010b, The territorial administration reform and the Polish question in Lithuania, [w:] Kitowski J. (red.), 20 years of socio-economic transformations in countries of Central and Eastern Europe – an attempt of accounts, Geopolitical Studies, nr 16, IGiPZ PAN, Warsaw, s. 213–221. | pl_PL |
dc.references | Kowalski M., Solon J., 2008, Ethnical diversity and regional development of eastern borderland regions in Poland, Lithuania and Latvia, [w:] Territorial dilemmas of socio-economic development in Europe, Europa XXI, nr 18, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 79–98. | pl_PL |
dc.references | Kozakiewicz J., Kowalski M., Świątek D., 2010, Raport o szkolnictwie polskiej mniejszości narodowej na Litwie, Studium Europy Wschodniej UW, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Krawcewicz A., 2003, Powstanie Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wydawnictwo Wyż- szej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Białystok | pl_PL |
dc.references | Kurczewski J., Fuszera M. (red.), 2009, Polacy nad Dźwiną, Wydawnictwa UW, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | LaFromboise T., Coleman H.L.K., Gerton J., 1993, Psychological impact of biculturalism: Evidence and theory, „Psychological Bulletin”, 114, s. 395–412. | pl_PL |
dc.references | Lisek J., 2005, Jung Wilne: żydowska grupa artystyczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Łowmiański H., 1931–1932, Studia nad początkami społeczeństwa i państwa litewskiego, Rozprawy Wydziału III Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie, 1–2, Wilno. | pl_PL |
dc.references | Manteuffel G., 1879, Inflanty Polskie: poprzedzone ogólnym rzutem oka na siedmiowiekową przeszłość całych Inflant, Księgarnia J.K. Żupańskiego, Poznań | pl_PL |
dc.references | Manteuffel G., 2007, Zarysy z dziejów krain dawnych inflanckich czyli Inflant właściwych (tak szwedzkich jako i polskich) Estonii z Ozylią, Kurlandii i Ziemi Piltyńskiej, Universitas, Kraków | pl_PL |
dc.references | Myknys R., 1999, Wilno – miasto wielonarodowe i punkt zapalny w stosunkach polsko- -litewskich, [w:] Traba R. (red.), Tematy polsko-litewskie. Historia – Literatura – Edukacja, Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, s. 84–104. | pl_PL |
dc.references | Nacyanalny atlas Belarusi, 2002, Komitet na Zamel’nych Resursah, Geodezji i Kartografii pry Savece Ministra Republiki Belarus’, Minsk. | pl_PL |
dc.references | Nasielenie grodnienskoj oblasti, 2000, Itogi pierepisa nasielenia Republiki Bielarus’ 1999 goda, Statisticheskij sbornik, Grodnienskoje Oblastnoje Uprawlieniie Statistiki, Grodno. | pl_PL |
dc.references | Nawicki U.I. (red.), 1998, Kanfjesii na Biełarusi, Ekapjerspjektywa, Minsk | pl_PL |
dc.references | Nowak I., Żebrowska K., Kubisiak M. (red.), 1998, Litwa. Reforma administracyjna, Parlamenty Europy Środkowej i Wschodniej, 22 (151), Dodatek dwutygodniowy do Kroniki Sejmowej, III kadencja, 12 października 1998 r., Biuro Informacyjne Kancelarii Sejmu, Warszawa: http://kronika.sejm.gov.pl/miedzynarodowa.3/km22.htm | pl_PL |
dc.references | Pełczyński G., 1995, Najmniejsza mniejszość: rzecz o Karaimach polskich, Wydawnictwo Stanisław Kryciński, Towarzystwo Karpackie, Warszawa. | pl_PL |
dc.references | Phinney J.S., Devich-Navarro M., 1997, Variations in bicultural identification among African American and Mexican American adolescents, „Journal of Research on Adolescence”, 7 (1), s. 3–32. | pl_PL |
dc.references | Population census – 2009, National Statistical Committee of the Republic of Belarus: http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/itogi1.php. | pl_PL |
dc.references | http://www.csb.gov.lv/en/dati/statistics-database-30501.html | pl_PL |
dc.references | Population census – 2011, Central Statistical Bureau of Latvia – Latvijas statistika, http://www.csb.gov.lv/en/dati/statistics-database-30501.html. | pl_PL |
dc.references | Resalts of national census – 2001, Lithuanian Department of Statistics, Vilnius, http://web.stat.gov.lt/en/ | pl_PL |
dc.references | Resalts of national census – 2011, Lithuanian Department of Statistics, Vilnius, http://web.stat.gov.lt/en/ | pl_PL |
dc.references | Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce – geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Wydawnictwo UŁ, Łódź | pl_PL |
dc.references | Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Trans Humana, Białystok. | pl_PL |
dc.references | Shiryaev E.E., 1991, Rus’ Bjelaja, Rus’ Chjernaja i Litva v kartach, Nauka i Technika, Minsk. | pl_PL |
dc.references | Skowrońska M., 2011, O trudnych spotkaniach wielokulturowości i kategorii gender/ queer, „Pogranicze. Studia Społeczne”, 18, s. 45–66. | pl_PL |
dc.references | Słania B., Łyszczarz M., 2005, Tatarzy zachodniej Białorusi, Portal Arabia.pl: http:// www.arabia.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=280295&Itemid=2. | pl_PL |
dc.references | Stanowiska wicemarszałka Sejmu i ministra energetyki dla AWPL, 2012, „Rzeczpospolita” z 19.11: http://www.rp.pl/artykul/953320.html. | pl_PL |
dc.references | Turska H., 1982, O powstaniu polskich obszarów językowych na Wileńszczyźnie, [w:] Rieger J., Werenicz W. (red.), Studia nad polszczyzną kresową, t. 1, PAN–Ossolineum, Wrocław. | pl_PL |
dc.references | Tyszkiewicz J., 2002, Z dziejów Tatarów polskich: 1794–1944, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk. | pl_PL |
dc.references | Valk A., 2002, Questions to answer thinking about relations between ethnic or national and European identity, [w:] Euro Conference: „Political Priorities between East and West: Europe’s rediscovered wealth. What the accession-candidates in Eastern and Central Europe have to offer”, March 18th –19th, 2002, Institut für den Donauraum und Mitteleuropa, Vienna: http://www.lc.ee./foorum/lc/eurodebatt/aunevalk.html. | pl_PL |
dc.references | Waldenberg M., 1992, Kwestie narodowe w Europie środkowo-wschodniej, PWN, Warszawa | pl_PL |
dc.references | Walewander E. (red.), 1993, Polacy na Łotwie, Instytut Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym KUL, Lublin. | pl_PL |
dc.references | Wizner H., 1999, Cezury i lata. O stosunkach polsko-litewskich raz jeszcze, [w:] Traba R. (red.), Tematy polsko-litewskie. Historia – Literatura – Edukacja, Wspólnota Kulturowa Borussia, Olsztyn, s. 27–53 | pl_PL |
dc.references | Zajas K., 2008, Nieobecna kultura. Przypadek Inflant Polskich, Universitas, Kraków. | pl_PL |
dc.references | Zinkjavichius Z., 1996, Vostochnaja Litva v proshlom i nastojashchjem, Mosklo Ir enciklopediju leidykla, Vilnius. | pl_PL |