Problemy metodyczne w procesie opracowania „Atlasu przemian politycznych na świecie w XX i XXI wieku”

Abstract

Od początku istnienia Katedry Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych prowadzone są w niej studia nad stworzeniem „Atlasu przemian politycznych na świecie w XX wieku”, rozszerzone w ostatnich latach również na pierwsze dekady wieku XXI. Zgromadzone doświadczenie pozwala dokonać przeglądu przyjętej metodyki oraz omówić trudności i bariery z nią związane, występujące w toku zarówno gromadzenia materiału faktograficznego, jak i jego przetworzenia i prezentacji, tak w postaci tekstowej, jak i kartograficznej. W artykule, na podstawie własnych doświadczeń empirycznych, omówiono niektóre aspekty procesu przeprowadzania kwerend faktograficznych, krytycznej oceny wartości pozyskanych informacji, wiarygodności źródeł, trudności związanych z obowiązującymi w różnych częściach świata systemami pomiaru powierzchni oraz odmiennymi sposobami rachuby czasu (kalendarzami). Podjęto analizę rangi dokumentów uchwalanych w tej samej sprawie przez różne instytucje sprawcze, przy uwzględnieniu odmienności ustrojowych w poszczególnych państwach i okresach historycznych. Dokonano krytycznej analizy dostępnych źródeł, ukazując zarazem zmienność dostępności do nich wynikającą z postępu cywilizacyjnego, który nastąpił od czasu podjęcia badań nad „Atlasem” w końcu lat 70. XX wieku. Odniesiono się także do kwestii związanych z procesem prezentacji kartograficznej zmian politycznych w całej ich złożoności, podejmując krytykę niektórych już wydanych atlasów historycznych i wskazując na dobre i złe metody przedstawiania zjawisk na mapie, które mogą być zastosowane w przyszłej publikacji opracowywanego „Atlasu”. Czas, który upłynął od podjęcia studiów nad Atlasem, przyniósł w tej dziedzinie wiele nowoczesnych rozwiązań, które można dziś z powodzeniem zastosować, łącznie z rezygnacją z tradycyjnej drukowanej formy edycji i zastosowaniem formy elektronicznej, w której możliwa jest do uzyskania ruchomość obrazu. Rozważania zilustrowano konkretnymi przykładami opartymi na uzyskanych już wynikach badań i ich dotychczasowej (jakkolwiek w ograniczonej formie) prezentacji.

Since the very beginning of the Department of Political Geography and Regional Studies the study of the creation of the “Atlas of political changes in the World in the 20th century” are conducted, expanded in recent years, also for the first decade of the 21st c. Accumulated experience allows us to revise the used methodology and the difficulties and barriers related thereto occurring during both the accumulation of factual material and its processing and forms of presentation both in text form and cartographic. The article based on own empirical experience discusses some aspects of the process of performing factual queries, critical appraisal of the value of the obtained information, the reliability of sources, difficulties associated with surface measurement systems existing in different parts of the world and different calendars. Author analyzed the rank of documents enacted in the same case by different institutions taking into account the political differences in individual countries and historical periods. There have been critical analysis of available resources and their variable availability resulting from the progress of civilization, which occurred since starting research on “Atlas” in the late 70s. Issues related to the process of cartographic presentation of political change in all their complexity were discussed, taking criticism already issued some historical atlases and pointing out the good and bad methods of presenting phenomena on the map that can be used in future publications of the “Atlas”.