Las formas verbales con vector de posterioridad en el español peninsular y en su variedad mexicana

Abstract

Celem niniejszej pracy jest analiza użycia form wyrażających następczość w języku hiszpańskim w jego odmianie standardowej i meksykańskiej. W tym przypadku mamy do czynienia ze studium o charakterze diachroniczno-synchronicznym, w którym oprócz przedstawienia historii tak zwanych „czasów przyszłych” próbuje się rzucić nowe światło na zjawisko zastępowanie form syntetycznych (cantará y cantaría) przez analityczne (va a cantar i iba a cantar) i w mniejszym stopniu przez canta i cantaba w języku literackim z lat 1929-2015. W tym celu autor dysertacji opracował własny korpus składający się z dwudziestu powieści (dziesięciu hiszpańskich i dziesięciu meksykańskich) wydanych we wspomnianym wyżej okresie. W związku z tym, że peryfraza czasownikowa ir a + infinitivo nadal się rozwija, w rozprawie zostaje skupiona uwaga nie tylko na zjawisku wspomnianej zmiany językowej, ale również na tak zwanych „formach towarzyszących”: vaya a cantar, fuera a cantar, fuese a cantar, irá a cantar, iría a cantar, va a haber cantado e iba a haber cantado, których obecność w języku jest bez wątpienia związana z rozwojem tej konstrukcji. Praca składa się z czterech rozdziałów. W pierwszym rozdziale o charakterze teoretycznym pojawiają się podstawowe pojęcia takie jak czas, czas gramatyczny, relacja temporalna, wartość temporalna, wartość modalna, modalność, tryb i zmiana językowa, których znajomość jest konieczna do zrozumienia poruszanej problematyki. W drugim rozdziale zostaje z kolei przedstawiona historia form wyrażających następczość od łaciny klasycznej do hiszpańskiego współczesnego. Dzięki perspektywie diachronicznej zdajemy sobie bowiem sprawę z faktu, że obserwowane przez nas zjawisko zastępowania formy morfologicznej czasu przyszłego przez peryfrastyczną jest de facto zmianą o charakterze cyklicznym, która miała miejsce po raz pierwszy w łacinie. Kolejny rozdział pracy dotyczy stanu badań nad formami wyrażającymi następczość w Hiszpanii i Meksyku. Ponadto w tej części pracy omawiamy użycie wspomnianych form towarzyszących, opierając się między innymi na danych pochodzących z korpusów CREA i CORDE. W czwartym, ostatnim rozdziale rozprawy, po przedstawieniu kryteriów związanych z selekcją opracowanego materiału, zapoznajemy się ze szczegółową analizą każdej z dwudziestu opracowanych powieści, która uwzględnia różnice istniejące pomiędzy hiszpańskim w odmianie standardowej i meksykańskiej. W zakończeniu pracy autor przedstawia najważniejsze wnioski płynące z przeprowadzonej analizy.