Dispositif Analysis in Eastern Europe: The Outline of a Research Program

Abstract

The article discusses uses of dispositif analysis inspired by Michel Foucault’s late works, in a context different from the original one. The author presents the main methodological assumptions of dispositif analysis and the factors which result in its critical and interdisciplinary potential not being fully exploited at present. Based on a literature review of dispositif analysis in post-socialist Eastern Europe, the author formulates an interdisciplinary research program aimed at adapting this approach to the study of East European power networks, taking into account both its different historical, cultural, and geopolitical context – compared to the one of West European countries – and Foucault’s conception of neoliberalism. Methodological recommendations are presented in two research areas: 1) labor in the Polish post-transformation society; and 2) reactions to pedophilia in the Polish Catholic Church.

Artykuł dotyczy zastosowań analizy dyspozytywu, inspirowanej przez późne prace Michela Foucaulta, w innym kontekście niż oryginalny. Autorka prezentuje główne założenia metodologiczne analizy dyspozytywu oraz czynniki, które blokują pełne wykorzystanie jej krytycznego i interdyscyplinarnego potencjału. Na podstawie przeglądu dorobku analizy dyspozytywu w postsocjalistycznej Europie Wschodniej autorka formułuje propozycję interdyscyplinarnego programu badawczego. Jego celem jest zaadaptowanie tego podejścia do badań wschodnioeuropejskich siatek władzy przy uwzględnieniu zarówno innego kontekstu historycznego, kulturowego i geopolitycznego niż w krajach Europy Zachodniej, jak i specyficznego postrzegania neoliberalizmu u Foucaulta. Rekomendacje metodologiczne są przedstawione na przykładzie dwóch obszarów badań: 1) pracy w polskim społeczeństwie potransformacyjnym i 2) reakcji na pedofilię w polskim Kościele katolickim.