Miejsce jako czynnik sprawczy w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta)

Abstract

The author analyses the relation between the literary character and the place in Gustaw Herling-Grudziński’s Most. Z kroniki naszego miasta (1963). The author attempts to prove that places shown by Herling-Grudziński play a significant role in the writer’s biography and also influence the way of acting and decisions of literary characters created by the writer. Using geopoetics as its starting point, this perspective puts emphasis on the category of place considered in both geographic and literary dimension. In her interpretation of the short story by Herling-Grudziński, the author attempts to show that the bridge affects the life of the main character, his behaviour and attitude to the world. The article also offers a summary of critical approaches to the presentation of space motifs in the literary works of Herling-Grudziński. The context for the analysis is provided by the writer’s biography which highlights his personal experience connected with private places. The analytical key to unlock their senses is taken from geopoetics as the perspective which may enable us to find new content in the unique literary output of Herling-Grudziński.

Niniejszy artykuł porusza problem relacji między bohaterem a miejscem w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego na przykładzie opowiadania Most. Z kroniki naszego miasta (1963). Autorka stawia tezę, że miejsca pojawiające się na kartach dzieł pisarza pełnią funkcję czynnika sprawczego wobec postaw, decyzji i zachowania postaci. Omawiane zagadnienie wpisuje się w zakres proponowanej w artykule nowej perspektywy badań nad dorobkiem autora Innego Świata. Opiera się ona na założeniach geopoetyki i ukazuje dokonania literackie pisarza przez pryzmat miejsca, rozumianego zarówno w wymiarze geograficznym, jak i literackim. W toku analizy i interpretacji opowiadania Herlinga-Grudzińskiego starano się wykazać, że tytułowy Most oddziałuje na los, zachowanie i postawę głównego bohatera. Część analityczną artykułu poprzedza prezentacja stanu badań nad problematyką przestrzeni w twórczości pisarza, szkic biograficzny autora Mostu uwzględniający jego doświadczenia związane z miejscami oraz krótka charakterystyka geopoetyki jako perspektywy badawczej, która, zdaniem autorki, umożliwi wydobycie nowych treści z niepowtarzalnego w literaturze polskiej dorobku współtwórcy paryskiej „Kultury”.