"La dévotion" baroque : types génériques mineurs

Abstract

Rozprawa zawiera opis, analizę i interpretację popularnych w kręgu barokowej literatury religijnej tomików określanych w tytule mianem „nabożeństwo”. Niejednorodna struktura i sylwiczny nieledwie kształt omawianych tekstów stają się naturalnym wyznacznikiem „nabożeństwa jako gatunku samorzutnie i samoistnie ukonstytuowanego w systemie kultury literackiej polskiego baroku. Ta fascynująca złożoność „nabożeństwa” (gatunku) i „zegarka? (odmiany gatunkowej) — zarazem tropu, modlitwy, hymnu, litanii... — pozwala ujmować badane teksty jako urzeczywistnienie nowego gatunku, który czerpie przekornie z form dawnych i dobrze znanych. Nawiązując do koncepcji Stefanii Skwarczyńskiej autor uznaje rodzajowość za naturalną cechę każdej wypowiedzi. Pozwala to opisać „nabożeństwo” jako cząstkę długiego szeregu form gatunkowych powstałych naturalnie i „oddolnie” (w opozycji do kanonów poetyki normatywnej), a znamiennych dla popularnej literatury czasów baroku. Autor formułuje tezę o istnieniu dwóch systemów genologicznych w tej epoce: jawnego (uznanego) i skrytego. Apeluje zarazem o dokładne przebadanie ówczesnej twórczości dewocyjnej, celem opisu znamiennych dla niej form literackich.