Répertoire théâtral et problèmes de son espression politique. [I]: Le Théâtre français et la guerre 1940-1945

Abstract

Zasadniczym przedmiotem rozprawy są rozważania nad problematyką wojenną w repertuarze sceny francuskiej podczas drugiej wojny światowej w latach 1940— 1945, w szczególności zaś zagadnienia okresu niemieckiej okupacji Francji, Mała liczba sztuk osnutych na tym temacie jest naturalnie bezpośrednią konsekwencją okupacji, z drugiej zaś strony tego rodzaju sztuki wymagają bardzo starannych studiów, mających na celu wykazanie wpływu działania cenzury okupowanego kraju. Ostrzeżenia Giraudoux przed niebezpieczeństwem wrodzonego człowiekowi szaleństwa i ujawniania skłonności do prowadzenia podstępnej walki są przedmiotem obserwacji niejako wzdłuż jego sztuk, w bezpośrednim związku z bieżącą problematyką utworów; podobnie niektóre sztuki Anouilha i Sartre'a rozpatruje się ze stanowiska wpływu wywartego na nie przez dające się określić wydarzenia współczesne. Jeśli elementy takie dadzą się wskazać, są odpowiednio interpretowane, co ma częściowo miejsce u Sartre'a i w różnym nasileniu u Anouilha. Sztuki ich traktowane są indywidualnie i rozpatrywane ze stanowiska ich własnych wartości, wszakże zjawisko powrotu przeszłości umożliwiające faktyczne przekształcenie sensu sztuki podlega odpowiedniej interpretacji uwzględniającej wszystkie owe towarzyszące okoliczności. Ostatnia rozpatrywana tutaj sztuka, mianowicie Tulon Jean-Richarda Blocha, nie wystawiana we Francji przed 1945 r., stanowi jak gdyby „fresk” ruchu oporu wymierzony przeciw kolaboracji i pod tym względem jest najbardziej typowa spośród innych sztuk; fakt ów wpłynął na to, że sztuka, poświęcona czasowi wojny, posługuje się słownictwem tamtych czasów, co w wysokim stopniu pozwała na bardziej bezpośrednie przeżycie nastrojów epoki, niż ma to miejsce w innych sztukach.