Funkcjonowanie administracji celnej z Królestwa Polskiego w Rosji w latach 1914–1917 (do upadku monarchii Romanowów)

Abstract

In late July and early August 1914, with the rising threat of war, customs administration structures of the Kingdom of Poland were evacuated to Russia. The administrative personnel and their families, as well as the assets of the customs offices were removed to the interior governorates of the Russian Empire. Russian authorities assumed that the forced stay outside the Kingdom of Poland would be short-lived, counting on the military successes of the tsarist army. However, due to the Russian army’s loss of strategic initiative, these offices never returned to the Kingdom of Poland. Based on surviving source materials, the article presents the process of the evacuation in 1914, and the operation of the evacuated Russian customs administration structures until the fall of the Romanov monarchy in March 1917.

Na przełomie lipca i sierpnia 1914 r. w głąb Rosji ewakuowano struktury administracji celnej z terenu Królestwa Polskiego z powodu groźby wybuchu wojny. Do wewnętrznych guberni Imperium Rosyjskiego wywieziono personel administracyjny wraz z rodzinami oraz majątek urzędów celnych. Władze rosyjskie zakładały, że przymusowy pobyt poza Królestwem Polskim będzie krótkotrwały licząc na sukcesy militarne armii carskiej. Jednak z powodu utracenia inicjatywy strategicznej przez armię rosyjską urzędy te nigdy nie powróciły do Królestwa Polskiego. Na podstawie zachowanych materiałów źródłowych przedstawiono proces ewakuacji w 1914 r. i zjawisko funkcjonowania rosyjskich struktur administracji celnej przebywającej na ewakuacji do chwili upadku monarchii Romanowów w marcu 1917 r.