Oddziaływanie prezydenta na tworzenie i profil rządów w warunkach labilnej wielopartyjności: od nacisku do perswazji – uwagi o stuleciu doświadczeń w Finlandii

Abstract

Professor Tadeusz Szymczak, an eminent constitutionalist and “good spirit” of Almae Matris Lodziesis, is mostly associated with studies on federalism in European countries and the institution of the president. The centenary of His birth prompts us to trace the evolution of status and influence of the president on the functioning of European state systems and to reflect on the transformations in the president’s constitutional and political status and its functioning. In the circle of evolving European presidents, the president of Finland has been transformed worthy reflection. One of the areas of significant constitutional impact – after eighty years – was the change of the constitutional regulation (by replacing the Act of 1919 with a new constitution of 1999 and, in such frame especially, exercising the president’s powers to appoint the prime minister and the government, accepting his resignation and inspiring the reconstruction of the party or personal composition of the cabinet. The dimension of the anniversary make us pay attention to the period that coincides with the time that has elapsed since the Professor’s birthday, i.e. a full century.

Profesor Tadeusz Szymczak, wybitny konstytucjonalista i „dobry duch” Alma Mater Lodziensis, większości środowiska konstytucjonalistów i ustrojoznawców kojarzy się ze studiami nad federalizmem w państwach europejskich oraz nad instytucją prezydenta. Stulecie Jego urodzin skłania do prześledzenia ewolucji statusu i oddziaływań prezydenta na funkcjonowanie europejskich systemów państwowych oraz do refleksji nad przekształceniami w statusie konstytucyjnym i politycznym tej instytucji ustrojowej i w jej funkcjonowaniu. W kręgu ewoluujących prezydentur w państwach europejskich godnym refleksji przeobrażeniom ulegała prezydentura finlandzka. Jednym z pól istotnych ustrojowo przeobrażeń zwieńczonych – po osiemdziesięciu latach – zmianą regulacji konstytucyjnej (przez zastąpienie aktu z 1919 r. nową regulacją konstytucyjną z 1999 r.) było wykonywanie kompetencji powoływania premiera i rządu, przyjmowania ich dymisji oraz inspirowanie bądź akceptowanie rekonstrukcji składu partyjnego i osobowego. Wymiar rocznicy skłania do objęcia uwagą okresu zbieżnego z czasem, jaki upłynął od narodzin Profesora, tj. pełnego już stulecia.