Druga strona medalu. O krytyce instytucjonalnej

Abstract

Krytyka kojarzona jest zazwyczaj z oceną i interpretacją różnorodnych tekstów kultury. W niniejszym artykule chciałabym zwrócić uwagę na drugą stronę medalu – to, w jaki sposób i w jakich warunkach teksty kultury są wytwarzane. Tematyką tą zajmuje się krytyka instytucjonalna, wcześniej rozumiana jako nurt w sztuce współczesnej, a dziś uzupełniona o działania podejmowane przez pracowników, badaczy i odbiorców kultury – które nie korzystając z artystycznych środków wyrazu, znacząco i ciekawie uzupełniają współczesną refleksję na temat funkcjonowania instytucji sztuki. Dziś więc można już mówić o III fali krytyki instytucjonalnej, łączącej perspektywę artystyczną, badawczą i społeczną. W pierwszej części artykułu opiszę zjawisko artystycznej krytyki instytucjonalnej, jej istotę, zarys historyczny i dzisiejszą problematykę z polskiej perspektywy. W drugiej – przyjrzę się polskim przykładom krytyczno-instytucjonalnych inicjatyw pracowników czy badaczy kultury.

Critique is usually associated with the evaluation and interpretation of various cultural texts. In this article, I would like to draw attention to the other side of the coin: how cultural texts are produced. This subject is undertaken by an institutional critique (a trend present in contemporary art) but also by the critique of an institution, a phenomenon which I understand as any non-artistic activity that aims at evaluating art market and art institutions. The critique of an institution not only significantly complements today’s considerations regarding an art institution, but also transforms the institutional critique itself and, for that reason, we can now distinguish the third wave of the latter.