Dawne i współczesne nazwy seplenienia oraz określenia człowieka sepleniącego w języku polskim

Abstract

The article is part of the trend of research on the origin and development of Polish terminology used in contemporary speech therapy and practice. The author mentions foreign language lexemes and native forms used in the context of incorrect production of dentalised consonants. In the case of the original Polish verb szeplenić, its etymology, historical development and phonetic variants are indicated. The author also mentions word formation derivates attested in ancient texts and dialects were also mentioned, pointing both to defective pronunciation of consonants and to people with such pronunciation. These comments are completed by information on contemporary anthroponimy registering surnames motivated by old nicknames (Szepioła, Szepielak, Sepielak and others).

Artykuł wpisuje się w nurt badań nad pochodzeniem i rozwojem polskiej terminologii stosowanej we współczesnej terapii i praktyce logopedycznej. Zostały w nim przywołane leksemy obcojęzyczne oraz formy rodzime używane w kontekście niewłaściwej realizacji głosek dentalizowanych. W przypadku pierwotnego czasownika szeplenić wskazana została jego etymologia, historyczny rozwój oraz wariantywność fonetyczna. Przywołano również poświadczone w tekstach dawnych oraz w gwarach derywaty słowotwórcze wskazujące zarówno na wadliwą wymowę spółgłosek, jak i na osoby, które taka wymowa charakteryzuje. Dopełnienie tych uwag stanowią informacje z zakresu współczesnej antroponimii rejestrującej nazwiska motywowane przez dawne określenia o charakterze przezwiskowym (Szepioła, Szepielak, Sepielak i inne).