Pokaż uproszczony rekord

Forming a Definition of a Town. Poland in the Context of Universal History

dc.contributor.authorSłoń, Marek
dc.date.accessioned2025-01-16T11:36:22Z
dc.date.available2025-01-16T11:36:22Z
dc.date.issued2024-12-30
dc.identifier.issn1644-857X
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/54249
dc.description.abstractIn the light of the current state of research, it does not seem possible to create a universal definition of town, covering all eras and cultures. However, if the field of analysis is narrowed, it becomes possible and desirable. As part of the work on ontological foundations of geographic information systems for the history of Poland, a tool has been developed to distinguish between basic (villages) and higher (towns) units of the settlement network. Three basic criteria are assessed: whether a settlement was considered a town by its contemporaries, whether it was large and complex compared to a village, and whether it had the legal status of a town. In different periods and legal systems, each of these criteria may have had different meanings, and the combined consideration of all three allows for the classification of doubtful cases. The second part of the article predicates the application of such a definition in the analysis of the urban network of twelve counties (within their contemporary boundaries) in four time sections: 1200, 1600, 1900 and 1939. Boundary situations included primarily early Piast townships with different functions, followed by agglomerations consisting of more than one urban commune in 1600 and, finally, so-called ‘urban settlements’ in the Congress Kingdom in 1900. The article also determines the number of towns in a given area at the indicated point in time. It seems particularly important to have an unambiguous and consistent classification of settlement units for a long period and a relatively large area, particularly in view of the creation of historical geoportals.en
dc.description.abstractW świetle obecnego stanu badań nie wydaje się możliwe stworzenie uniwersalnej definicji miasta, obejmującej wszystkie epoki i kultury. Jednak w przypadku zawężenia pola analizy jest to możliwe i pożądane. W ramach prac nad podstawami ontologicznymi systemów informacji geograficznej dla dziejów Polski zostało wypracowane narzędzie pozwalające odróżnić podstawowe (wsie) i wyższe (miasta) jednostki sieci osadniczej. Ocenie podlegają trzy podstawowe kryteria: czy dana osada była uważana przez współczesnych za miasto, czy była duża i złożona w porównaniu do wsi oraz czy miała status prawny miasta. W różnych okresach i systemach prawnych każde z tych kryteriów mogło mieć różne znaczenie, a łączne uwzględnienie wszystkich trzech pozwala na zaklasyfikowanie przypadków wątpliwych. Druga część artykułu przedstawia zastosowanie takiej definicji w analizie sieci miejskiej dwunastu powiatów (w ich współczesnych granicach) w czterech przekrojach czasowych: 1200, 1600, 1900 i 1939 r. Do sytuacji granicznych należały przede wszystkim grody wczesnopiastowskie o różnych funkcjach, następnie aglomeracje złożone z więcej niż jednej gminy miejskiej w 1600 r. i osady miejskie w Kongresówce w 1900 r. Określono liczbę miast na danym obszarze we wskazanym momencie czasowym. Jednoznaczna i spójna klasyfikacja jednostek osadniczych dla długiego okresu i względnie dużego obszaru nabiera szczególnej wagi wobec tworzenia geoportali historycznych.pl
dc.language.isoen
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl
dc.relation.ispartofseriesPrzegląd Nauk Historycznych;2pl
dc.rights.urihttps://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
dc.subjecttownen
dc.subjecthistoryen
dc.subjectPolanden
dc.subjectontologyen
dc.subjectdefinitionen
dc.subjectmiastopl
dc.subjecthistoriapl
dc.subjectPolskapl
dc.subjectontologiapl
dc.subjectdefinicjapl
dc.titleForming a Definition of a Town. Poland in the Context of Universal Historyen
dc.title.alternativeKu definicji miasta. Polska na tle dziejów powszechnychpl
dc.typeArticle
dc.page.number301-334
dc.contributor.authorAffiliationJohn Paul II Catholic University of Lublinen
dc.identifier.eissn2450-7660
dc.referencesKrótka statystyka gubernij Królestwa Polskiego obejmująca rozległość i ludność tychże gubernij oraz wykaz miast, osad i gmin, Warszawa 1870.en
dc.references“Rocznik statystyki Rzeczypospolitej Polskiej” 1920/21, vol. I, part 1, Warszawa 1921.en
dc.referencesAdamczyk M., Pastuszka S. F., Starachowice. Zarys dziejów, Warszawa 1984.en
dc.referencesBędzin 1358–2008, ed. A. Glimos-Nadgórska, Będzin 2008.en
dc.referencesBielsko-Biała. Monografia miasta, vol. I (Bielsko od zarania do wybuchu wojen śląskich [1740]), eds. I. Panic, B. Chorąży, B. Chorąży, Bielsko-Biała 2011.en
dc.referencesClark P., Introduction, [in:] The Oxford Handbook of Cities in World History, ed. P. Clark, Oxford 2013, pp. 1–24.en
dc.referencesEscher M., Hirschmann F. G., Die urbanen Zentren des hohen und späten Mittelalters: Vergleichende Untersuchungen zu Städten und Städtelandschaften im Westen des Reiches und in Ostfrankreich, vol. I, Trier 2005, Trierer Historische Forschungen, vol. L.en
dc.referencesGieysztorowa I., Character and Size of Settlements. Mazovia, [in:] Historical Atlas of Poland: Polish Lands of the Crown in the Second Half of the Sixteenth Century, eds. M. Słoń, K. Słomska-Przech, Warszawa 2021, part 2 (Commentary, Lists), pp. 842–852.en
dc.referencesGinatempo M., Sandri L., L’Italia delle città: Il popolamento urbano tra medioevo e rinascimento (secoli XIII–XVI), Firenze 1990, Le vie della storia, vol. III.en
dc.referencesGrabe K., Literatur in der Stadt – Bilder der Stadt in der Literatur. Eine kleine europäische Revue, [in:] Vielerlei Städte: Der Stadtbegriff, ed. P. Johanek, Köln–Weimar–Wien 2004, Städteforschung A/61, pp. 71–89.en
dc.referencesGuignet P., Le pouvoir dans la ville au XVIIIe siècle: Pratiques politiques, notabilité et éthique sociale de part et d’autre de la frontière franco-belge, Paris 1991, Civilisations et sociétés, vol. LXXX.en
dc.referencesHaase C., Stadtbegriff und Stadtentstehungsschichten in Westfallen. Überlegungen zu einer Karte der Stadtentstehungsschichte, [in:] Die Stadt des Mittelalters, ed. C. Haase, Darmstadt 1975, Wege der Forschung, vol. CCXLIII, pp. 60–94.en
dc.referencesHeigl F., Geschichte der Stadt: von der Antike bis ins 20. Jahrhundert, Graz 2008.en
dc.referencesHeit A., Vielfalt der Erscheinung – Einheit des Begriffs? Die Stadtdefinition in der deutschsprachigen Stadtgeschichtsforschung seit dem 18. Jahrhundert, [in:] Vielerlei Städte: Der Stadtbegriff, ed. P. Johanek, Köln–Weimar–Wien 2004, Städteforschung A/61, pp. 1–12.en
dc.referencesHistoria Czeladzi. Praca zbiorowa, vol. I, ed. J. Drabina, Czeladź 2012.en
dc.referencesHistorical Atlas of Poland. Polish Lands of the Crown in the Second Half of the Sixteenth Century, part 1 (Maps, Plans), eds. M. Słoń, K. Słomska-Przech, Warszawa 2021.en
dc.referencesHistorical Atlas of Poland. Polish Lands of the Crown in the Second Half of the Sixteenth Century, part 2 (Commentary, Lists), eds. M. Słoń, K. Słomska-Przech, Warszawa 2021.en
dc.referencesHoffmann F., České město ve středověku: [život a dědictví], Praha 1992.en
dc.referencesIrsigler F., Die Stadt im Mittelalter. Aktuelle Forschungstendenzen, [in:] Goslar und die Stadtgeschichte: Forschungen und Perspektiven 1399–1999, ed. C.H. Hauptmeyer, Bielefeld 2001, Beiträge zur Geschichte der Stadt Goslar Goslarer Fundus, vol. XLVIII, pp. 57–74.en
dc.referencesIrsigler F., Stadt und Umland in der historischen Forschung: Theorien und Konzepte, [in:] Bevölkerung, Wirtschaft und Gesellschaft: Stadt-Land-Beziehungen in Deutschland und Frankreich 14. bis 19. Jahrhundert, eds. N. Bulst, J. Hoock, F. Irsigler, Trier 1983, pp. 13–38.en
dc.referencesJanosz-Biskupowa I., O położeniu i przeniesieniu Nieszawy, “Zapiski Towarzystwa Naukowego Toruniu” 1954, vol. XX, pp. 167–195.en
dc.referencesJóźwiak S., Nowa Nieszawa (Dybów) naprzeciw Torunia w latach 1423–1460/62 w świetle średniowiecznych źródeł pisanych, [in:] W poszukiwaniu zaginionego miasta: 15 lat badań średniowiecznej lokalizacji Nieszawy, ed. A. Andrzejewski, P. Wroniecki, Łódź 2015, pp. 13–54.en
dc.referencesKirilov T., Die Stadt des Frühmittelalters in Ost und West: Archäologische Befunde Mitteleuropas im Vergleich zur östlichen Balkanhalbinsel, Bonn 2006, Studien zur Archäologie Europas, vol. III.en
dc.referencesKlöpper R., Der geographische Stadtbegriff, [in:] Allgemeine Stadtgeographie, ed. P. Schöller, Darmstadt 1969, Wege der Forschung, vol. CLXXXI, pp. 253–266.en
dc.referencesKołodziejczyk R., Zamiana miast na osady w Królestwie Polskim, “Kwartalnik Historyczny” 1961, vol. LXVIII, no. 1, pp. 191–200.en
dc.referencesKujot S., Dzieje Prus Królewskich. Cz. 1, “Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu” 1915, vol. XXII, pp. 1–423.en
dc.referencesMadurowicz M., Ciągłość miasta: Prolegomena, Warszawa 2017.en
dc.referencesMaleczyński K., Die ältesten Märkte in Polen und ihr Verhältnis zu den Städten vor der Kolonisierung nach dem deutschen Recht, Breslau 1930, Bibliothek geschichtlicher Werke aus den Literaturen Osteuropas, vol. IV.en
dc.referencesMeynen E., Zentralität als Problem der mittelalterlichen Stadtgeschichtsforschung, Köln–Wien 1979, Städteforschung A/8.en
dc.referencesMieg H. A., Perspektiven der Stadtforschung, [in:] Stadt: Ein interdisziplinäres Handbuch, eds. H. A. Mieg, C. Heyl, Stuttgart 2013, pp. 1–14.en
dc.referencesNadarzyn na przestrzeni wieków. Historia Nadarzyna od średniowiecza po czasy współczesne, Nadarzyn 2014.en
dc.referencesNietyksza M., Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865–1914, Warszawa 1986.en
dc.referencesNita M., Miasto powiatowe w Królestwie Polskim (1867–1914), [in:] Będzin 1358–2008, ed. A. Glimos-Nadgórska, Będzin 2008, pp. 127–210.en
dc.referencesNoga Z., Słownik miejscowości księstwa siewierskiego, Katowice 1994.en
dc.referencesPaesler R., Stadtgeographie, Darmstadt 2015.en
dc.referencesPauly M., Die luxemburgischen Städte in zentralörtlicher Perspektive, [in:] Les petites villes en Lotharingie: Actes des 6es Journées Lotharingiennes, 25–27 octobre 1990, Luxembourg = Die kleinen Städte in Lotharingien, Luxembourg 1992, Publications du CLUDEM, vol. IV, pp. 117–162.en
dc.referencesPinol J.-L., Georg O., Huetz de Lemps X., Histoire de l’Europe urbaine, vol. I, Paris 2011–2012, Points. Histoire, H454.en
dc.referencesSiebel W., Die europäische Stadt, Frankfurt am Main 2004, Edition Suhrkamp, vol. MMCCCXXII.en
dc.referencesSłoń M., Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, Wrocław 2010.en
dc.referencesStadt und Bürger im 18. Jahrhundert: 11. Tagung der Deutschen Gesellschaft für die Erforschung des 18. Jahrhunderts, die im November 1986… in Hamburg und Lübeck stattfand, eds. G. Frühsorge, H. Klueting, F. Kopitzsch, Marburg 1993, Das achtzehnte Jahrhundert Supplementa, vol. II.en
dc.referencesSzwedo P., Character and Size of Settlements: Cities and Towns in Cuyavia and Dobrzyń Land in the Second half of the Sixteenth Century, [in:] Historical Atlas of Poland: Polish Lands of the Crown in the Second Half of the Sixteenth Century, eds. M. Słoń, K. Słomska-Przech, part 2, Warszawa 2021, pp. 817–831.en
dc.referencesTyszka P., Obraz przestrzeni miejskiej Krakowa XIV–XV wieku w świadomości jego mieszkańców, Lublin 2001.en
dc.referencesVielerlei Städte: Der Stadtbegriff, ed. P. Johanek, Köln–Weimar–Wien 2004, Städteforschung A/61.en
dc.referencesWalker M., German Home Towns: Community, State and General Estate 1648–1871, Ithaca 1971.en
dc.referencesWittgenstein L., Philosophische Untersuchungen, Frankfurt am Main 1971, Suhrkamp-Taschenbuch, vol. XIX.en
dc.referencesZehner K., Stadtgeographie, Klett-Perthes, Gotha 2001.en
dc.referencesDuży W., Powiat m. Toruń, [in:] Metodologia tworzenia czasowo-przestrzennych baz danych dla rozwoju osadnictwa oraz podziałów terytorialnych, ed. B. Szady, [Warszawa 2020], pp. 367–390, https://zenodo.org/records/3751266 (accessed: 23 V 2020).en
dc.referencesLampen A., Schmidt C. D., Stadtbegriff, http://www.uni-muenster.de/Staedtegeschichte/portal/einfuehrung/Definitionen.html (accessed: 21 XII 2023).en
dc.referencesMetodologia tworzenia czasowo-przestrzennych baz danych dla rozwoju osadnictwa oraz podziałów terytorialnych, ed. B. Szady, [Warszawa 2020], https://zenodo.org/records/3751266 (accessed: 23 V 2020).en
dc.referencesOntological Foundations for Building Historical Geoinformation Systems. Ontology. Viewer, https://ontohgis.pl/viewer/types.html (accessed: 22 X 2024).en
dc.referencesOsady w Królestwie Polskim, https://pl.wikipedia.org/wiki/Osady_w_Królestwie_Polskim (accessed: 23 V 2020).en
dc.referencesOstrowski W., Panecki T., Karsznia I., Kryteria wyboru badanych obszarów, [in:] Metodologia tworzenia czasowo-przestrzennych baz danych dla rozwoju osadnictwa oraz podziałów terytorialnych, ed. B. Szady, [Warszawa 2020], pp. 15–36, https://zenodo.org/records/3751266 (accessed: 23 V 2020).en
dc.referencesSzady B., Wstęp, [in:] Metodologia tworzenia czasowo-przestrzennych baz danych dla rozwoju osadnictwa oraz podziałów terytorialnych, ed. B. Szady, [Warszawa 2020], pp. 3–11, https://zenodo.org/records/3751266 (accessed: 23 V 2020).en
dc.referencesZwiązek T., Kulicki P., Definicje typów jednostek osadniczych i administracyjnych, [in:] Metodologia tworzenia czasowo-przestrzennych baz danych dla rozwoju osadnictwa oraz podziałów terytorialnych, ed. B. Szady, [Warszawa 2020], pp. 437–454, https://zenodo.org/records/3751266 (accessed: 23 V 2020).en
dc.contributor.authorEmailmarek.slon@kul.pl
dc.identifier.doi10.18778/1644-857X.23.02.12
dc.relation.volume23


Pliki tej pozycji

Thumbnail
Nazwa:
301-334_Slon.pdf
Rozmiar:
1.060MB
Format:
PDF
Oglądaj/Otwórz

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0