Obrzęd koronacji królewskiej w kronice Aleksandra Gwagnina – uwarunkowania historyczno-liturgiczne i rys teologiczny

Abstract

In the introduction to the article, the author takes into consideration the source from which Gwagnin drew when describing the coronation rite. An analysis of the structure of the rite and its comparison to liturgical books suggests that Gwagnin’s description is based on the liturgical book, which was a compilation of two pontificals. The core is Pontificalis liber (Piccolomini) (from 1485) to which few rites and prayers, taken from the ponticifals used in Poland, were added. The author makes an effort to present reasons for changes in the rite. Then the author presents texts of the prayers, their translation and discusses the prayers and accompanying gestures. The author attempts to describe the Christian vision of the authority and the king. The obligations and the attributes of the king were presented. Attention was drawn to the monarch’s responsibility for the moral state of a society. The author mentions that before a dogmatic definition of the number of sacraments (The Council of Trent) the coronation rite might have been understood as a sacrament.

We wprowadzeniu do artykułu autor podejmuje rozważania na temat źródła, z którego czerpał Gwagnin dokonując opisu obrzędu koronacji. Analiza struktury obrzędu i porównanie jej z księgami liturgicznymi pozwalają przypuszczać, że opis Gwagnina oparty jest na księdze liturgicznej, która była kompilacją dwóch ceremoniałów. Bazę stanowi Pontificalis liber (Piccolomini) (z 1485 roku), do którego dodano obrzędy i modlitwy z używanych w Polsce pontyfikałów. Autor stara się wskazać możliwe przyczyny zmian w ceremoniach koronacyjnych. Następnie przedstawia teksty modlitw, ich tłumaczenie oraz omawia modlitwy i towarzyszące im gesty. Autor podejmuje próbę przedstawienia chrześcijańskiej wizji władzy i władcy. Wymieniono zobowiązania oraz właściwe przymioty króla. Zwrócono uwagę na odpowiedzialność władcy za stan moralny społeczeństwa. Wskazano również, że przed dogmatycznym określeniem liczby sakramentów (Sobór Trydencki) obrzęd koronacji królewskiej mógł być rozumiany jako sakrament.