| dc.description.abstract | W artykule przedstawiony jest system obsadzania stanowisk sędziowskich oraz
ławniczych w Bułgarii, na Węgrzech, w Polsce, w Niemieckiej Republice Demokratycznej, w Rumunii, w Czechosłowacji i w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Obsadzanie to odbywa się w zasadzie w drodze wyborów . Jedynie w Polsce sędziowie są powoływani, zaś w Rumunii sędziowie sądów wojskowych są mianowani. Powołanie sędziego według prawa polskiego odpowiada jednak w swej istocie wyborowi sędziego według prawa węgierskiego i czechosłowackiego.
W Bułgarii, NRD, Czechosłowacji i ZSRR sędziowie są wybierani na czas oznaczony , zaś w innych państwach socjalistycznych są on i wybierani (powoływani) na czas nie o znaczony.
Tryb wyborów sędziów i ławników może być trojaki: bezpośredni przez obywateli, przez terenowe organy władzy państwowe j i przez na czelne organy władzy państwowej. W systemie prawnym każdego z państw socjalistycznych przyjęty jest w szerszym lub węższym zakresie każdy z tych trybów.
Jeżeli chodzi o sędziów, wybory bezpośrednie istnieją tylk o w prawie bułgarskim, gdzie w ten sposób wybiera się sędziów sądów rejonowych i okręgowych oraz w ZSRR, gdzie w ten sposób wybiera się sędziów sądów najniższego stopnia, a mianowicie rejonowych (miejskich) sądów ludowych. W NRD, Rumunii i ZSRR wybory sędziów powiązane są z systemem terenowych organów władzy państwowej.
Sędziowie wszystkich sądów w tych państwach, z wyjątkiem sądów najwyższych i sądów wojskowych , a w ZSRR także sądów najniższego stopnia wybierani są przez wspomniane organy. Natomiast na Węgrzech, w Polsce i Czechosłowacji jedynie naczelne organy władzy państwowej wyposożone są w prawo wybierania (powoływania) sędziów. W innych państwach socjalistycznych naczelne organy władzy państwowej wybierają jedynie sędziów sądów najwyższych i sądów wojskowych.
Jeżeli chodzi o ławników, wybory bezpośrednie mogą mieć postać dwojaką
W Bułgarii ławnicy sądów rejonowych i okręgowych wybierani są przez ogół obywateli. W ZSRR i NRD ławnicy sądów najniższych stopni, a we wszystkich państwach socjalistycznych ławnicy sądów wojskowych , wybierani są na zebraniach obywateli (pracowników, mieszkańców, żołnierzy). Natomiast na Węgrzech, w Polsce i w Czechosłowacji ławników wszystkich sądów , z wyjątkiem sądów wojskowych, wybierają terenowe względnie naczelne organy władzy państwowej , zaś w ZSRR i NRD w ten sposób wybierani są ławnicy wszystkich sądów z wyjątkiem sądów najniższego stopnia i sądów wojskowych. W Bułgarii system ten ma zastosowanie do wyboru ławników Sądu Najwyższego. | pl_PL |
