Die Kunstdebatten in Peter Weiss' Roman "Die Ästhetik des Widestands"

Abstract

Artykuł stanowi prezentację i próbę interpretacji najnowszej powieści Petera Weissa pt. "Estetyka oporu". Ten obszerny, zakrojony na 3 tomy utwór (ukazały się dwa pierwsze tomy: I w 1975, II w 1978 r.) stanowi bardzo ważną pozycję w dorobku pisarza i Jest bez wątpienia ciekawym wydarzeniem w prozie niemieckojęzycznej ostatnich lat. Tematyka i problematyka powieści, której akcja zdarzeniowa obejmuje lata 1937-1940, ale która w swojej eseistycznej formie nie zna w zasadzie żadnych granic czasowo-przestrzennych, Jest niezwykle bogata i złożona. Z zasygnalizowanych 5 kręgów tematycznych albo problemów interpretacyjnych poświęcono nieco więcej- uwagi tylko ostatniemu} 1. "Estetykę oporu" można rozpatrywać Jako swoistą autobiografię pisarza, który doszedłszy w dojrzałym okresie swojego życia do przekonań marksistowskich, zastanawia się. Jak mógłby potoczyć się jego rozwój życiowy, gdyby wyszedł ze środowiska proletariackiego i posiadał w burzliwych latach trzydziestych i czterdziestych wykrystalizowaną świadomość klasową. 2. Jest to powieść o antyfaszystowskim ruchu oporu organizowanym przez siły lewicowe (komunistyczne i socjaldemokratyczne) w latach hitleryzmu. 3. Można rozumieć "Estetykę oporu" Jako swoistą historię europejskiego ruchu robotniczego od Jego początków aż po dzień dzisiejszy. 4. Utwór posiada głęboki i fascynujący wymiar antropologiczny - walka z faszyzmem Jest tutaj ukazana Jako etap odwiecznej walki klasowej, opór przeciwko faszyzmowi Jawi się Jako przykład i wyraz walki człowieka przeciw wszelkim mechanizmom ucisku i wyzysku, które hamują lub uniemożliwiają realizację Jego człowieczeństwa. 5. "Estetyka oporu" . Jest też - a może przede wszystkim - powieścią o sztuce, o jej sprzężeniu z walką polityczną, o jej roli w procesie humanizacji życia i świata. W licznych dyskusjach estetycznych i analizach dzieł sztuki i literatury, które wypełniają tę powieść, rozważa autor możliwości i zadania estetyki w tym procesie uczłowieczania świata. W tym kontekście ciekawą sprawą wydaje się recepcja postawy twórczej i poglądów estetycznych Brechta, z którym się Peter Weiss w znacznym stopniu identyfikuje.