Ingeborg Bachmanns Schwanken zwischen dem Süden und Norden (Zum Landschaftserlebnis bei Ingeborg Bachmann)

Abstract

W artykule podjęto próbę zanalizowania pewnego aspektu - kategorii estetycznej prozy poetki austriackiej Ingeborg Bachmann, a mianowicie krajobrazu czyli świata przedstawionego oraz tzw. krajobrazu wewnętrznego. Nawiązuje się do źródeł inspirujących twórczość Ingeborg Bachmann - do filozofii pozytywistycznej, w szczególności do filozofii Ludwika Wittgensteins, który w istotnej mierze wpłynął na sposób pojmowania i przedstawiania świata u Bachmann czy wreszcie sposób przeżywania przez nią świata otaczającego. Artykuł jest więc przyczynkiem do zrozumienia krajobrazu przedstawionego w prozie Bachmann jako obrazu przestrzeni językowej. Bachmann, poetka będąca jednocześnie intelektualistką z wykształceniem filozoficznym, poszukującą "metajęzyka" zdolnego wyrazić prawdę, całe swe życie spędziła w ciągłym mchu, w podróży. Ten wieczny niepokój poszukiwania znajduje odbicie w jej utworach nie tylko poetyckich, jednakże nie poświęciła opisowi świata zbyt wiele miejsca. Jednocześnie funkcjonują w jej liryce i prozie pewne kompleksy tematyczno-obrazowe: "południe", obraz Włoch, gdzie umiejscowiona jest akcja większości, utworów, oraz obraz miasta austriackiego - Wiednia (powieść "Malina", opowiadania z tomów "Symulantka" i "Das dreißigste Jahr"). Pisarka starała się dać wyraz prawdzie, która - jak pisali Wittgenstein i Hesse - nie da się właściwie wyrazić w słowach. Dlatego też nie można mówić o krajobrazie w sensie XIX-wiecznym, raczej o projekcji świata wewnętrznego a więc o "le paysage Interieur" w utworach Ingeborg Bachmann.