Pokaż uproszczony rekord

dc.contributor.authorFiglus, Tomasz
dc.date.accessioned2015-11-09T13:43:24Z
dc.date.available2015-11-09T13:43:24Z
dc.date.issued2015
dc.identifier.issn1643-0700
dc.identifier.urihttp://hdl.handle.net/11089/13472
dc.description.abstractArtykuł prezentuje wyniki badań geograficzno-historycznych dotyczących osadnictwa wiejskiego w dobrach królewskich na obszarze powiatu szadkowskiego w okresie przedrozbiorowym. W pierwszej części dokonano ustalenia metryki historycznej wsi, głównie na podstawie źródeł dokumentowych, z uwzględnieniem ich lokalizacji i przynależności własnościowo-administracyjnej. Wchodziły one w skład odrębnej tenuty szadkowskiej, stanowiły część klucza majątkowego starostwa sieradzkiego bądź tworzyły pojedyncze, drobne dzierżawy dóbr monarszych. W dalszej kolejności przeprowadzono analizę zmian społeczno-gospodarczych poszczególnych wsi, wykorzystując rejestry podatkowe z 1511 i 1518 r. i lat 1552–1553, lustracje i inwentarze dóbr królewskich z lat 1564, 1616–1620, 1628–1632, 1659–1665 i 1789 r. oraz taryfę podymnego z 1775 r. W badaniach uwzględniono potencjał demograficzny wsi, ich strukturę społeczno-agrarną, powierzchnię gruntów, kierunki użytkowania rolniczego, ze szczególnym uwzględnieniem folwarków, poziom dochodowości i jego źródła oraz zakres powinności feudalnych. W wyniku badań dynamiczno-porównawczych udało się dokonać periodyzacji, wydzielając okres rozwoju ekonomicznego i wzrostu demograficznego (wiek XVI), fazę regresu i depopulacji (wiek XVII) oraz etap odbudowy i ponownej aktywizacji gospodarczej (wiek XVIII).pl_PL
dc.description.abstractThis article presents the results of geographical and historical research exploring rural settlement on royal lands within Szadek district in the pre-Partition period. In the first part the origins of the villages are examined, mainly on the basis of preserved documents, including their location and ownership/administrative status. They belonged either to a separate Szadek tenure or Sieradz starosty estate, or constituted isolated, small leaseholds on the monarch’s land. Next, analysis of socio-economic changes in the villages is carried out, based on tax registers of 1511, 1518 and 1552–1553, inspections and inventories of royal estates of 1564, 1616–1620, 1628–1632, 1659–1665, and hearth-tax rate of 1775. The study includes the demographic potential of the villages, their socio-agrarian structure, area, types of agricultural activity, profitability and sources of income, and the range of feudal dues. Dynamic and comparative research used in the study made it possible to identify development stages: period of economic prosperity and population growth (16th century), period of regress and depopulation (17th century), and period of restoration and economic reactivation (18th century).pl_PL
dc.language.isoplpl_PL
dc.publisherWydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiegopl_PL
dc.relation.ispartofseriesBiuletyn Szadkowski;15
dc.subjectstruktura społeczno-gospodarczapl_PL
dc.subjectosadnictwo wiejskiepl_PL
dc.subjectdobra królewskiepl_PL
dc.subjectpowiat szadkowskipl_PL
dc.subjectsocio-economic structurepl_PL
dc.subjectrural settlementpl_PL
dc.subjectroyal estatespl_PL
dc.subjectSzadek districtpl_PL
dc.titleGeneza i zmiany struktury społeczno-gospodarczej osadnictwa wiejskiego w dobrach królewskich na obszarze przedrozbiorowego powiatu szadkowskiegopl_PL
dc.title.alternativeChanges in the socio-economic structure of rural settlement on royal lands in pre-partition Szadek districtpl_PL
dc.typeArticlepl_PL
dc.rights.holder© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015pl_PL
dc.page.number[89]-108pl_PL
dc.contributor.authorAffiliationUniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Geografii Politycznej i Studiów Regionalnych, 90-142 Łódź, ul. Kopcińskiego 31.pl_PL
dc.identifier.eissn2449-8351
dc.referencesArchiwum Główne Akt Dawnych, Castrensia Siradiensia, ks. II, f. 33v.pl_PL
dc.referencesArchiwum Główne Akt Dawnych, Metryka Koronna, ks. 166, k. 108–108v., ks. 81, f. 202.pl_PL
dc.referencesArchiwum Główne Akt Dawnych, Terrestria Siradiensia, ks. I, f. 57, ks. III, f. 25.pl_PL
dc.referencesArchiwum Główne Akt Dawnych, Terrestria Szadkoviensia, ks. I, f. 7., ks. I, f. 37.pl_PL
dc.referencesDokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisji Historycznej” 1887, t. 4.pl_PL
dc.referencesKodeks dyplomatyczny Polski, wyd. L. Rzyszczewski, A. Muczkowski, t. II, Warszawa 1878.pl_PL
dc.referencesKodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. I–IV, wyd. I. Zakrzewski, Poznań 1877–1881.pl_PL
dc.referencesKsięgi sądowe łęczyckie od 1385 do 1419, cz. 1–2, [w:] Teki A. Pawińskiego, t. III–IV, Warszawa 1897.pl_PL
dc.referencesLites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, t. I, wyd. 2, Poznań 1890.pl_PL
dc.referencesLustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1564–1565, cz. 1, wyd. A. Tomczak, Cz. Ohryzko-Włodarska, J. Włodarczyk, Bydgoszcz 1961; cz. 2, wyd. A. Tomczak, Bydgoszcz 1963.pl_PL
dc.referencesLustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1628–1632, cz. 2: Województwo sieradzkie, wyd. Z. Guldon, Wrocław–Warszawa–Kraków 1969.pl_PL
dc.referencesLustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1659–1665, cz. 2: Województwa sieradzkie, łęczyckie, brzesko-kujawskie, inowrocławskie i ziemia dobrzyńska, wyd. Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak, Toruń 1996.pl_PL
dc.referencesLustracja województw wielkopolskich i kujawskich 1789, cz. 2: Województwo sieradzkie, t. 1: Powiaty sieradzki i szadkowski, wyd. R. Kabaciński, K. Mikulski, J. Pakulski, Toruń 2004.pl_PL
dc.referencesLustracja województw wielkopolskich i kujawskich. 1616–1620, cz. 1, wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wrocław–Warszawa–Kraków 1994.pl_PL
dc.referencesŁaski J., Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej, t. I–II, wyd. J. Łukowski, Gniezno 1880–1881.pl_PL
dc.referencesMatricularum Regni Poloniae summaria, cz. I–IV, V/1, wyd. T. Wierzbowski, Warszawa 1905–1919.pl_PL
dc.referencesPolen, oder Verzeichniß aller adlichen, geistlichen und königlichen Oerter in Polen, nach den Woiwodschaften und Districten, und mit Bemerkung der Anzahl der Rauchfänge in jedem Orte, „Magazin für die neue Historie und Geographie” 1788, t. 22, wyd. A. F, Büsching, s. 41–414.pl_PL
dc.referencesPolska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym opisana przez Adolfa Pawińskiego, t. II: Wielkopolska, [w:] Źródła dziejowe, t. XIII, Warszawa 1883.pl_PL
dc.referencesBaranowski B., Gospodarstwo chłopskie i folwarczne we wschodniej Wielkopolsce w XVIII wieku, Warszawa 1958.pl_PL
dc.referencesBaranowski B., Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej w województwie łęczyckim i wschodniej części województwa sieradzkiego do połowy XVII wieku, „Zeszyty Naukowe UŁ” 1955, ser. I, z. 1, s. 81–102.pl_PL
dc.referencesBaranowski B., Struktura gospodarcza regionu łęczycko-sieradzko-wieluńskiego w XVI–XVIII w., „Zeszyty Naukowe UŁ. Nauki Humanistyczno-Społeczne” 1970, ser. I, z. 72, s. 35–47.pl_PL
dc.referencesBaranowski B., Stosunki gospodarcze i społeczne w XVII i XVIII wieku, [w:] Szkice z dziejów sieradzkiego, red. J. Śmiałowski, Łódź 1977, s. 101–125.pl_PL
dc.referencesChłapowski K., Dunin-Wąsowiczowa A., Przynależność własnościowa osiedli, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku, red. H. Rutkowski, Warszawa 1998, s. 58–64.pl_PL
dc.referencesChłapowski K., Dygdała J., Prace edytorskie nad lustracjami dóbr królewskich XVI–XVIII w., po półwieczu, „Studia Źródłoznawcze” 2005, t. 43, s. 161–171.pl_PL
dc.referencesChłapowski K., Elita senatorsko-dygnitarska Korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV, Warszawa 1996.pl_PL
dc.referencesGórska K., Przyczynek do krytyki rejestrów poborowych XVI wielu, „Studia Źródłoznawcze” 1957, t. 1, s. 184–189.pl_PL
dc.referencesGuldon Z., Uwagi w sprawie przydatności badawczej rejestrów poborowych z XVI wieku, „Zapiski Historyczne” 1966, t. 31, nr 1, s. 73–80.pl_PL
dc.referencesJanczak J., Ludność powiatu szadkowskiego w okresie Sejmu Czteroletniego, „Przeszłość Demograficzna Polski” 1975, t. 8, s. 3–55.pl_PL
dc.referencesKamler M., Folwark szlachecki w Wielkopolsce w latach 1580–1655, Warszawa 1976.pl_PL
dc.referencesKozierowski S., Badania nazw topograficznych na obszarze dawnej wschodniej Wielkopolski, t. I, Poznań 1926.pl_PL
dc.referencesMarszał T., Szadek. Monografia miasta, Szadek 1995.pl_PL
dc.referencesNejman E., Parafie dekanatu szadkowskiego i niektóre z dekanatu lutomierskiego (powiat szadkowski) w dawnej statystyce, „Biuletyn Szadkowski” 2010, t.10, s. 245–261.pl_PL
dc.referencesParczewski A., Monografia Szadku, Warszawa 1870.pl_PL
dc.referencesPuś W., Dzieje Szadku do początku XVI w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3, s. 1.pl_PL
dc.referencesStoynowski A., Użytkownicy królewszczyzn województw sieradzkiego i łęczyckiego oraz ziemi wieluńskie (XVI–XVIII w.), „Rocznik Łódzki” 1975, t. 23, s. 315–329.pl_PL
dc.referencesSucheni-Grabowska A., Królewszczyzny, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 r., t. I, red. A. Mączaka, Warszawa 1981.pl_PL
dc.referencesSucheni-Grabowska A., Monarchia dwu ostatnich Jagiellonów a ruch egzekucyjny, cz. 1: Geneza egzekucji dóbr, Wrocław 1974.pl_PL
dc.referencesSzubzda J., Monice i inne podsieradzkie królewszczyzny, cz. 1–2, „Na Sieradzkich Szlakach”, 2008, nr. 4, s. 8–12; 2009, nr 2, s. 23–27.pl_PL
dc.referencesWisińska-Kluba M., Szadek w XVI–XVIII w., „Na Sieradzkich Szlakach” 1995, R. 11, nr 3, s. 5.pl_PL
dc.referencesWyczański A., Studia nad folwarkiem szlacheckim w Polsce 1500–1580, Warszawa 1959.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S., O materiałach do geografii historycznej dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna” 1963, t. 22, z. 1, s. 89–99.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S., Sprawa pierwszego zapisu (w świetle badań nad osadnictwem dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej), „Rocznik Łódzki” 1963, t. 7, nr 10, s. 103–132.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S., Studia nad osadnictwem dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej w XII–XIV w. Uwagi i spostrzeżenia, „Studia z Dziejów Osadnictwa” 1966, t. 4, s. 5–83.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S. M., Początki folwarku w ziemiach łęczyckiej i sieradzkiej (do początków XVI w.), „Roczniki Dziejów Społeczno-Gospodarczych” 1970, t. 31, s. 1–43.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S. M., Sieć osadnicza i struktura własnościowa osadnictwa dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej w początkach XVI w., „Slavia Antiqua” 1972, t. 19, s. 21–49.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S. M., Wieś sieradzka w XII–XVI wieku, [w:] Szkice z dziejów sieradzkiego, red. J. Śmiałowski, Łódź 1977, s. 59–71.pl_PL
dc.referencesZajączkowski S., Zajączkowski S. M., Materiały do słownika geograficzno-historycznego dawnych ziem łęczyckiej i sieradzkiej do 1400 roku, cz. 2, Łódź 1970.pl_PL


Pliki tej pozycji

Thumbnail

Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach

Pokaż uproszczony rekord