Construire une situation d’action policière après les attentats terroristes : une transformation durable des cultures d’interprétation et de l’expérience collective

Abstract

In France, the terrorist attacks of 2015 strongly impacted on police work. On patrol, the French police officers construct action situations by means of cultures of collective interpretation: they “discern”. These cultures are changing day by day. After the attacks, they changed suddenly; the frames of interpretation, the self-images acting, the images of the public and especially the self-image acting in front of the public are transformed, in particular thanks to the activity of reinterpretation of the situation experienced by the police officers on that infamous day.

En France, les attentats terroristes de 2015 ont fortement impacté le travail policier. En patrouille, les policiers français construisent des situations d’action au moyen de cultures d’interprétation collective : ils « discernent ». Ces cultures se transforment au jour le jour. Après les attentats, elles ont évolué brutalement ; les cadres d’interprétation, les images de soi agissant, les images du public et surtout l’image de soi agissant face au public se transforment, notamment grâce à une activité de réinterprétation de la situation vécue par les policiers, ce fameux jour.

W artykule przewija się teza, że to, co określa się jako rozeznanie policyjne, stanowi społecznie oceniany rezultat kolektywnej aktywności nieustannej interpretacji zdarzeń. Strażnicy porządku/pokoju (les gardiens de la paix) – policjanci interpretują zdarzenia w trakcie patrolu, w komisariacie, przed, podczas i po akcji. Tworzą w ten sposób konsensus interpretacji lub opowiadania interpretacji kolektywnej, konstruujące poczucie kolektywnego podmiotu. Ta aktywność strażników porządku/pokoju sprzyjała konstruowaniu ram interpretacyjnych zdarzeń, z jakimi mają do czynienia policjanci, i szerzej – budowania pewnej kultury interpretacyjnej, właściwej dla danego zespołu. Te ramy procesu konstruowania kultury policyjnej uległy transformacji w następstwie ataków na „Charile Hebdo” w roku 2015. Śmierć policjanta sfilmowana na żywo przez media „złamała” kolektywy. Policjanci już nie przedstawiają się publicznie w taki sam sposób: ich obraz siebie wobec społeczeństwa przekształca się i wpisuje w zespołową wyobraźnię policyjną. Dzięki zespołowej aktywności: nieustannej interpretacji-reinterpretacji zdarzeń, ataki z 2015 r. stają się elementami konstruującymi doświadczenia policyjne, które interesują prowadzących kształcenie. Te konstrukty doświadczenia ulegają ewolucji i przekształcają, każde ze swej strony, sposoby interpretacji, a więc i rozeznania zdarzenia. Artykuł ten przedstawia, jak po roku 2015 konstruowane jest zespołowe doświadczenie interpretatywne policjantów, będące efektem transformacji powiązanych aspektów: podmiotów indywidualnych i kolektywnych, aktywności oraz kultur interpretacji.