La théorisation du texte: observations théoriques autour de la métatextualité

Abstract

Przedstawiany tu tekst jest ostatnią częścią trzyczęściowej refleksji teoretycznej na temat różnych postaci „tekstualności”, rozpoczętej przed laty, której dwie pierwsze części nosiły następujące tytuły - pierwsza - Intertextes et transtextes: pour une poetique de la forme” („Zagadnienia Rodzajów Literackich” t. 51, z. 101-102,2 008) i druga - Actualite du paratexte: perspectives comparatives entre le seuil et la demeure (Revue canadienne de litterature comparee, w druku). Wpisuje się w tematyzację podstawowych wysiłków poznawczych dostrzegając w rozmaitych możliwych prefiksacjach terminu „tekstualności” (intertekstualności, metatekstualnosci, transtekstualności etc.) rezonans, bardziej niż zazwyczaj, taksynomioczny i typologiczny - por. w tym względzie pierwsze strony Palimpsestów G. Genettea. Po przeglądzie, w tonie osobistym i niekiedy dydaktycznym, głównych aktorów współczesnej teorii literatury („tekst”, „autor”, „czytelnik” i tak dalej), ten oto tekst koncentruje się na przyporządkowaniu tego, co autorefleksywne i performatywne, „tekstualności” a zatem też „metatekstualności”. Proponuje obserwację dwóch „paradygmatów” literackich, pierwszego wywodzącego się z „produktywnego znaczenia” i określającego domniemania o ruchu linearnym sensu tekstualnego, i drugiego, na odwrót, uruchomionego przez „ekspresywne znaczenie” i związanego z ruchem „autorefleksywnym”. Tekst ten apeluje o rozwijanie w teorii literatury swoistej ekspresywnej i performatywnej metateorii, która - jak sądzi autor rozprawy - nie musi separować się od zwyczajnych badań tekstu literackiego.