| dc.description.abstract | Zagadnienie rodzajów literackich dyskutuje się gorliwie od dawna, zwłaszcza
od kiedy Benedetto Croce odrzucił zupełnie ich istnienie jako kategorii estetycznych
w swojej pracy Estetica come scienza dell'espressione e linguistica generale
(1902). Była to zresztą odpowiedź na poglądy F. Brunetiere'a. Ostatnio wznowiono
dyskusję głównie z powodu ultramodernistycznych tendencji literackich, które
usiłują ,zniekształcić” wszelkie normy rodzajowe, aby symulować panowanie nicości
w życiu ludzkim odbite w twórczości.
Autor stara się udowodnić, że rodzaje literackie istniały zawsze i istnieją także
dziś nie w „czystym” stanie, lecz jako główne cechy twórcze. Nawet ultramodernistyczne
utwory mogą się zmieścić w określonym rodzaju literackim. Trzeba
jednak zrozumieć, że rodzaj literacki nie utożsamia się z samą sztuką literacką,
która polega na ogół na pewnej „orkiestracji”, między innymi elementów
podstawowego rodzaju danego utworu i elementów przejętych z innych rodzajów.
Można to zaobserwować zarówno w literaturze piśmiennej, jak i w twórczości
folklorystycznej (niekiedy np. utwory epickie zawierają cechy liryczne). Poza tym
często zdarza się, że w literaturze tego czy innego narodu dominuje w pewnej
epoce określony rodzaj literacki. Tak np. w renesansie włoskim wyróżnia się poemat
epicki (T. Tasso), a w renesansie francuskim poezja liryczna (P. de Ronsard);
rodzaj literacki wchodzi więc w rachubę także w większych okresach kultury.
Autor ilustruje swoje poglądy przykładami zaczerpniętymi z folkloru. Motywy
baśniowe są najczęściej jednakowe u różnych narodów, ale ukształtowanie akcji
oraz tonacja utworu są zupełnie odmienne i należą do określonych stref cywilizacyjnych: Podobnie np. poezja epicka ma bezwzględnie wspólne cechy twórcze
u narodów europejskich południowo-wschodnich, ale bylina rosyjska zawiera elementy
fantastyczne rodzaju baśniowego, ballada rumuńska zaś trzyma się rzeczywistości
i często jest przesycona liryzmem, natomiast epos serbsko-chorwacki, na
wskroś dramatyczny, rozgrywa się jak gdyby na wielkiej scenie teatralnej. Liryka
dominuje w piśmiennictwie rumuńskim, nic więc dziwnego, że sama literatura
rumuńska, w przeciwieństwie do innych literatur narodowych, w swoich dziełach
szczytowych zawiera zasadnicze cechy liryczne. Każda literatura ma pod tym względem
własną podstawę lub tradycję, literacką lub folklorystyczną. | pl_PL |
