Przepisywanie siebie, przepisywanie obcości — przypadek Zyty Oryszyn

Abstract

The article is an attempt at sketching the main problem of Zyta Oryszyn’s prose, her novels (written before 1989 Black ilumination and Madam Frankensztajn) and especially stories collected in volume tittled Salvation of Atlantis, edited in 2012. The most important theme of all her works is strangeness, strong feelings of not belonging to any places, moments of history, communities or relationships. During whole artistic evolution Oryszyn rewrited this theme in many different ways, so she also rewrited herself that is to say her own biography, experiences, emotions and recollections. The author convinces that the opportunity to recognition oneselves identity is to activate human and artistic sensibility and to try to understand every difficult relations with Others.

Artykuł stanowi próbę rozpoznania nadrzędnej problematyki prozy Zyty Oryszyn, odnajdywanej w jej powieściach (napisanych przed rokiem 1989 Czarnej iluminacji i Madam Frankensztajn) a szczególnie w opowiadaniach zebranych w tomie zatytułowanym Ocalenie Atlantydy, wydanym w 2012 roku. Najważniejszym tematem wszystkich jej utworów okazuje się obcość, silne odczucie nie-przynależenia do miejsc, czasów, wspólnot czy związków międzyludzkich. Przez cały okres swojej artystycznej ewolucji Oryszyn przepisywała ten temat w najrozmaitszych wariantach, przepisując tym samym „siebie”, to znaczy własną biografię, doświadczenia, emocje, wspomnienia. Autorka przekonuje, iż poznawanie tajników własnej tożsamości jest możliwe dzięki uruchomianiu empatii (w wymiarze ludzkim i artystycznym) i podejmowaniu wciąż od nowa prób zrozumienia trudnych relacji z Innymi.