Prejudykaty w Statutach Kazimierza Wielkiego – próba nowego spojrzenia. Szkic o technice ustawodawczej w czasach średniowiecza
| dc.contributor.author | Uruszczak, Wacław | |
| dc.date.accessioned | 2023-04-26T08:32:06Z | |
| dc.date.available | 2023-04-26T08:32:06Z | |
| dc.date.issued | 2023-04-25 | |
| dc.identifier.issn | 0208-6069 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/46836 | |
| dc.description.abstract | The Statutes of Casimir the Great were the most important law in force in the Kingdom of Poland in the Middle Ages. Apart from the articles in the form of general acts, there are 26 articles that have the character of individual legal cases, the so-called ‘prejudykaty’ (preliminary rulings, prejudicates). The article attempts to explain their genesis. In the author’s opinion, they show a significant resemblance to medieval papal decretals (litterae decretales), in particular the Decretals of Gregory IX from 1234. Although they concerned individual legal cases, they were a model for the correct resolution of a specific legal case. They had the character of legal instructions or declarations of law (declaratio iuris) announced by the king. | en |
| dc.description.abstract | Statuty Kazimierza Wielkiego były najważniejszą ustawą, jaka obowiązywała w Królestwie Polskim w epoce Średniowiecza. Oprócz artykułów mających kształt norm generalnych znajduje się w nich 26 artykułów o charakterze indywidualnych kazusów prawnych, tzw. prejudykatów. W artykule została podjęta próba wyjaśnienia ich genezy. Zdaniem autora prejudykaty wykazują istotne podobieństwo do średniowiecznych dekretałów papieskich (litterae decretales), w szczególności do Dekretałów Grzegorza IX z 1234 r. Pomimo że prejudykaty dotyczyły indywidualnych spraw, stanowiły wzór prawidłowego rozstrzygnięcia konkretnych kwestii prawnych. Miały one charakter pouczeń prawnych lub deklaracji prawa (declaratio iuris) ogłaszanych przez króla. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica | en |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | The Kingdom of Poland in the 14th century | en |
| dc.subject | The Statutes of Casimir the Great | en |
| dc.subject | Legislative Technique | en |
| dc.subject | Prejudicates | en |
| dc.subject | Papal decretals | en |
| dc.subject | Stanisław Roman | en |
| dc.subject | Królestwo Polskie w XIV w. | pl |
| dc.subject | Statuty Kazimierza Wielkiego | pl |
| dc.subject | technika ustawodawcza | pl |
| dc.subject | prejudykaty | pl |
| dc.subject | dekretały papieskie | pl |
| dc.subject | Stanisław Roman | pl |
| dc.title | Prejudykaty w Statutach Kazimierza Wielkiego – próba nowego spojrzenia. Szkic o technice ustawodawczej w czasach średniowiecza | pl |
| dc.title.alternative | Prejudicates in the Statutes of Casimir the Great – an Attempt of a New Look. An Essay on Legislative Technique in the Middle Ages | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 161-181 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Jagielloński, emerytowany profesor Wydziału Prawa i Administracji, obecnie Akademia Nauk Stosowanych w Tarnowie, Wydział Administracyjno-Ekonomiczny | pl |
| dc.identifier.eissn | 2450-2782 | |
| dc.references | Archiwum Komisji Prawniczej. 1921/2. Kraków: Akademia Umiejętności. | pl |
| dc.references | Ascheri, Mario. 2013. The Laws of Late Medieval Italy (1000–1500): Foundations for a European Legal System. Leiden: Brill. https://doi.org/10.1163/9789004252561 | pl |
| dc.references | Balzer, Oswald. Oprac. 1947. „Statuty Kazimierza Wielkiego”. Studia nad historią prawa polskiego. Tom 19. Poznań: nakładem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. | pl |
| dc.references | Bardach, Juliusz. 1964. Historia państwa i prawa Polski. Tom 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. | pl |
| dc.references | Bernardus, de Botone. 1488. Casus longi super quinque libros decretalium. Page: 4a. Straßburg: [wydawca nieznany]. https://doi.org/10.11588/diglit.44003 | pl |
| dc.references | Bukowski, Waldemar. Maciej Zdanek. Red. 2012. Księga ziemska krakowska 2: 1394–1397. Warszawa: Polskie Towarzystwo Historyczne, Wydawnictwo Neriton, Instytut Historii PAN. | pl |
| dc.references | Coing, Helmut. 1973. Handbuch der Quellen und Literatur der neueren europäischen Privatrechtgeschichte. Bd. 1: Mittelalter (1100–1500). Die Gelehrten Rechte und die Gesetzgebung. München: C.H. Beck. | pl |
| dc.references | Filipczyk, Wiesław. Maciej Zdanek. Red. 2019. Najdawniejsze księgi grodzkie krakowskie z lat 1406–1409. Warszawa–Kraków: Instytut Historii PAN, Polska Akademia Umiejętności, Archiwum Narodowe w Krakowie. | pl |
| dc.references | Friedberg, Emil. Red. 1879–1881. Corpus Iuris Canonici. Vol. 1–2. Leipzig: B. Tauchnitz. http://www.columbia.edu/cu/lweb/digital/collections/cul/texts/ldpd_6029936_001/index.html. http://www.columbia.edu/cu/lweb/digital/collections/cul/texts/ldpd_6029936_002/index.html (dostęp 10.06.2022). | pl |
| dc.references | Gregorius IX. 1591. Decretales D. Gregorii Papae IX suae integritati una cum glossis restituae. Ad exemplar Romanum diligenter recognitae. Venetiis: [wydawca nieznany]. | pl |
| dc.references | Helcel, Antoni Zygmunt. 1856. Starodawne prawa polskiego pomniki poprzedzone wywodem historyczno krytycznym tak zwanego Prawodawstwa Wiślickiego Kazimierza Wielkiego w texcie ze starych rękopism krytycznie dobranym wydał Antoni Zygmunt Helcel. Tom 1. Warszawa: nakładem Księgarni Gustawa Sennewalda. | pl |
| dc.references | Hube, Romuald. 1853. „Przyczynek do objaśnienia historii statutu wiślickiego”. W Romualda Hubego „Pisma”: poprzedzone zarysem biograficzno-krytycznym. Red. Karol Dunin. Tom 2. 254–295. Warszawa: nakładem M. Arcta. | pl |
| dc.references | Hube, Romuald. 1881. Prawo polskie w 14-tym wieku: ustawodawstwo Kazimierza Wielkiego. Warszawa: Redakcya Biblioteki Umiejętności Prawnych. | pl |
| dc.references | Hube, Romuald. 1905. Romualda Hubego Pisma poprzedzone zarysem biograficzno-krytycznym przez Karola Dunina. Tom 2. Warszawa: nakładem i drukiem M. Arcta 1905, s. 254–320. | pl |
| dc.references | Kaczmarczyk, Zdzisław. Michał Sczaniecki. Stefan Weymann. Red. 1947. Statuty Kazimierza Wielkiego w opracowaniu Oswalda Balzera. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. | pl |
| dc.references | Kosztowny, Kamil. 2012. „Przyczynek do studiów nad obecnością problematyki konfederacji Maćka Borkowica w Statutach Kazimierza Wielkiego”. Czasopismo Prawno-Historyczne 64(2): 443–458. https://doi.org/10.14746/cph.2012.64.2.23 | pl |
| dc.references | Kutrzeba, Stanisław. 1925. Historia źródeł dawnego prawa polskiego. Tom 1. Lwów–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
| dc.references | Kutrzeba, Stanisław. Adam Vetulani. Red. 1930. Wybór źródeł do historii ustroju i prawa sądowego Polski. Zeszyt 2: Spisy prawa zwyczajowego koronnego. Kraków: nakładem Seminarium Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. | pl |
| dc.references | Lelewel, Joachim. 1859. „Krytyczny rozbiór statutów wiślickich”. W Polska wieków średnich czyli Joachima Lelewela w dziejach narodowych polskich postrzeżenia. Tom 3. 213–371. Poznań: nakładem księgarni J.K. Żupańskiego. | pl |
| dc.references | Lesiński, Bogdan. 1990. „Prejudykaty jako źródło prawa ziemskiego w dawnej Polsce”. Czasopismo Prawno-Historyczne 42(1–2): 9–49. | pl |
| dc.references | Łysiak, Ludwik. Stanisław Roman. Red. 1958. Polskie statuty ziemskie w redakcji najstarszych druków (Syntagmata). Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
| dc.references | Matuszewski, Józef. Jacek Matuszewski. Red. 1995. Najstarszy zwód prawa polskiego. Das älteste polnische Gewohnheitsrechtsbuch. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. | pl |
| dc.references | Mikuła, Maciej. 2014. Prawodawstwo króla i sejmu dla małopolskich miast królewskich (1386–1572): studium z dziejów rządów prawa w Polsce. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. | pl |
| dc.references | Nowakowski, Tomasz. 1985. „Statut Wielkopolski Kazimierza Wielkiego. Geneza i autorstwo”. Prace Komisji Historii – Bydgoskie Towarzystwo Naukowe 15: 49–61. | pl |
| dc.references | Palacký, František. Red. 1842. „Ordo iudicii terrae”. Archiv ćesky cǐli starépísemnépamátky českéi morawské 2: 76–135. | pl |
| dc.references | Piekosiński, Franciszek. Red. 1876. Kodeks dyplomatyczny Małopolski. Tom 1. Kraków: Akademia Umiejętności. | pl |
| dc.references | Piekosiński, Franciszek. 1891. Uwagi nad ustawodawstwem wiślicko-piotrkowskim króla Kazimierza Wielkiego. Kraków: Akademia Umiejętności. | pl |
| dc.references | Płaza, Stanisław. 1997. Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Tom 1. Kraków: Księgarnia Akademicka. | pl |
| dc.references | Roman, Stanisław. 1958. „Dygesta małopolsko-wielkopolskie a dążenia do unifikacji prawa polskiego na przełomie XIV i XV w.” Czasopismo Prawno-Historyczne 10(2): 105–132. | pl |
| dc.references | Roman, Stanisław. 1961. Geneza Statutów Kazimierza Wielkiego. Studium źródłoznawcze. Kraków: Uniwersytet Jagielloński. | pl |
| dc.references | Rymaszewski, Zygfryd. 1988. „Declaratio sententiae i leuteratio (Läuterung) w dawnym prawie polskim”. Czasopismo Prawno-Historyczne 40(2): 115–130. | pl |
| dc.references | Savigny, Friedrich Carl von. 1829. Geschichte der Roemischen Rechts im Mittelalter. Funfter Band Das dreizehnte Jahrhundert. Heidelberg: J.C.W. Mohr. | pl |
| dc.references | Schulte, Johann Friedrich von. 1877. Die Geschichte der Quellen und Literatur des canonischen Rechts von Gratian bis auf die Gegenwart. Bd. 2: Die Geschichte der Quellen und Literatur von Papst Gregor IX bis zum Concil von Trient. Stuttgart: Verlag von Ferdinand Enke. | pl |
| dc.references | Stadnicki, Aleksander. 1860. Przegląd krytyczny rozporządzeń tak zwanego Statutu Wiślickiego podług przedmiotów ułożony: z uwzględnieniem poprawnéj wersyi w dziele pana Z.A. Helcla podanéj i z ocenieniem zdobyczy naukowych przez jego badania osiągniętych. Warszawa: W Drukarni Gazety Codziennéj. | pl |
| dc.references | Stintzing, Johann August Roderich von. 1867. Geschichte der populären Literatur des römisch-kanonischen Rechts in Deutschland am Ende des fünfzehnten und im Anfang des sechszehnten Jahrhunderts. Leipzig: Verlag von S. Hirzel. | pl |
| dc.references | Taubenschlag, Rafał. 1928. „Entstehung der Statuten Kasimirs des Grossen”. Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences et des Lettres, Classe d’histoire et de philosophie 1–3: 18–33. | pl |
| dc.references | Ulanowski, Bolesław. 1892. „Geneza statutów Kazimierza Wielkiego”. Sprawozdania z posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie. Wydział Historyczno-Filozoficzny (1891): 38–46. | pl |
| dc.references | Ulanowski, Bolesław. Red. 1921. „Constitutiones et iura terrae Lanciciensis ad fidem Codicum Ptrb. III et Sier. IV”. Archiwum Komisji Prawniczej 4: 433–452. | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 1995. „Argumenty retoryczne w Statutach Kazimierza Wielkiego”. W Dawne prawo i myśl prawnicza. Prace historyczno-prawne poświęcone pamięci Wojciecha Marii Bartla. Red. Jerzy Malec, Wacław Uruszczak. 267–282. Kraków: Uniwersytet Jagielloński. | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 1999a. „Statuty Kazimierza Wielkiego jako źródło prawa polskiego (Statuten von Kasimir dem Großen als Quelle polnisches Rechtes)”. Studia z dziejów państwa i prawa polskiego 3: 97–115. https://doi.org/10.18778/7171-264-2.08 | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 1999b. „Zwyczaje ziemskie w Statutach Kazimierza Wielkiego (Landesbräuche in Statuten von Kasimir dem Großen)”. Studia z dziejów państwa i prawa polskiego 4: 177–187. https://doi.org/10.18778/7171-305-3.18 | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 2006. „Nowelizacja Statutów Kazimierza Wielkiego w statucie warckim z 1423 roku. Z badań nad ustawodawstwem w dawnej Polsce”. W Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego. Tom 9. Red. Jacek Matuszewski. 93–108. Lublin–Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 2008. „Rola prawa kanonicznego w rozwoju prawa polskiego w XII–XV wieku”. W Sacri canones servandi sunt. Ius canonicum et status ecclesiae saeculis XIII–XV. Red. Pavel Otmar Krafl. 193–204. Praha: Práce Historického Ústavu AV ČR C. | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 2010. „Statuty Kazimierza Wielkiego i ich znaczenie”. W Kazimierz – sławny i z czynów Wielki. Red. Marcin Starzyński. 51–59. Kraków: Archiwum Państwowe w Krakowie, Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego. | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 2016. „Rękopisy Statutu krakowsko-warckiego z 1421/1423 roku”. W Nil nisi veritas. Księga dedykowana Profesorowi Jackowi Matuszewskiemu. Red. Marcin Głuszak, Dorota Wiśniewska-Jóźwiak. 99–114. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://doi.org/10.18778/8088-187-7.08 | pl |
| dc.references | Uruszczak, Wacław. 2021. Historia państwa i prawa polskiego (966–1795). Warszawa: Wolters Kluwer Polska. | pl |
| dc.references | Vetulani, Adam. 1976. Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. | pl |
| dc.references | Winiarz, Alojzy. 1895. „Prejudykaty w statutach Kazimierza Wielkiego”. Kwartalnik Historyczny 9(2): 195–208. | pl |
| dc.contributor.authorEmail | waclaw.uruszczak@uj.edu.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/0208-6069.102.16 | |
| dc.relation.volume | 102 |
Pliki tej pozycji
Pozycja umieszczona jest w następujących kolekcjach
Poza zaznaczonymi wyjątkami, licencja tej pozycji opisana jest jako https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0