Abstract
Autor analizuje sens alternatywy, przed którą Cieszkowski postawił filozofię Hegla, mianowicie: albo prawa dialektyki są "ogólne i nienaruszalne", a wtedy muszą mieć zastosowanie w filozofii realnej, tj. w historii, albo są "za słabe, częściowe i niewystarczające", a więc nie mają zastosowania w sferze wiedzy. Autor polemizuje z Cieszkowskiego interpretacją heglowskiej filozofii historii, wskazując przy tym na to, że Cieszkowski w zasadniczo inny sposób niż Hegel rozumie w filozofii odniesienie teorii do praktyki.