Główne wątki psychoanalitycznej debaty towarzyszącej powstaniu tekstu Joan Riviere „Kobiecość jako maskarada”

Abstract

The article serves as an introduction to Joan Riviere’s text Womanliness as a Masquerade (1929), aiming to prepare the reader for its study and analysis. It presents key concepts of debate within the early psychoanalytic movement. They constitute the theoretical background for Riviere’s interpretations of clinical cases. The article discusses Sigmund Freud's concepts of the Oedipus complex and castration, Sándor Ferenczi’s division of homosexuality into subject-centered and object-centered homoeroticism, Ernest Jones’s notion of aphanisis and his classification of two types of homosexual women. It also addresses Melanie Klein’s shift of the onset of the Oedipus complex to the pre-genital stage and her perspective on the formation of the superego. The analysis emphasizes how these theoretical threads are crucial for understanding the mechanism of womanliness as a masquerade, which, in Riviere’s interpretation, functions as a defence against anxiety. Furthermore, the article highlights the risk of obscuring the original clinical contexts of psychoanalysis in later feminist and philosophical adaptations of the concept of “masquerade.”

Artykuł stanowi wprowadzenie do tekstu Joan Riviere Kobiecość jako maskarada (1929), mające na celu przygotowanie czytelnika do jego lektury. Przedstawiono w nim kluczowe pojęcia debaty toczącej się w ramach wczesnego ruchu psychoanalitycznego. Stanowią one teoretyczne tło dokonywanych przez Riviere interpretacji przypadków klinicznych. Omówiono koncepcję kompleksu Edypa i kastracji w ujęciu Sigmunda Freuda, podział homoseksualności na homoerotyzm podmiotowy i obiektowy według Sándora Ferencziego, pojęcie aphanisis oraz podział na dwa typy homoseksualistek Ernesta Jonesa, jak również przesunięcie początku kompleksu Edypa na okres pregenitalny w teorii Melanie Klein i jej ujęcie formowania się superego. W tekście podkreślono, jak wątki te są kluczowe dla zrozumienia mechanizmu kobiecości jako maskarady, który w interpretacji Riviere pełni funkcję obronną wobec lęku. Artykuł zwraca również uwagę na ryzyko zacierania pierwotnych, klinicznych kontekstów psychoanalizy w późniejszych feministycznych i filozoficznych adaptacjach pojęcia „maskarady”.