Ethical, Legal, and Socioeconomic Aspects of Implementing Artificial Intelligence in Tax Administration

Abstract

This study examines the integration of artificial intelligence (AI) in tax law and administration, underscoring key ethical, legal, and socioeconomic dimensions. It explores how AI can improve tax compliance and foster innovation, yet simultaneously raising concerns regarding fairness, transparency, and accountability. Specific risks, including data bias, breaches of privacy, and over-reliance on automated risk-scoring, illustrate the need for robust legal frameworks such as the GDPR and the AI Act. Socioeconomic implications – notably labour displacement and income inequality – spotlight the necessity for equitable policies and responsible AI governance. Drawing on Ethical, Legal, and Social Aspects (ELSA) as well as Responsible Research and Innovation (RRI) frameworks, this research provides recommendations for a comprehensive approach, emphasising stakeholder engagement, transparency, and continuous oversight. Ultimately, a balanced blend of technological ingenuity and principled governance is essential to ensure that AI’s transformative potential truly serves the public interest in tax law and administration.

Niniejsze opracowanie dotyczy zastosowania sztucznej inteligencji (AI) w administracji podatkowej, przez pryzmat zagadnień etycznych, prawnych i społeczno-ekonomicznych. Analiza sugeruje, że choć AI może usprawnić pobór podatków i wspierać innowacyjność, to jednocześnie rodzi obawy związane z kwestiami takimi jak rzetelność, przejrzystość i rozliczalność działań. Szczególne ryzyko wynika między innymi z obecności błędów w danych treningowych, zagrożeń dla prywatności i nadmiernego polegania na automatycznych systemach punktacji ryzyka, co podkreśla znaczenie koherentnych regulacji prawnych, w tym RODO i Aktu o Sztucznej Inteligencji. Społeczno-ekonomiczne skutki AI – zwłaszcza potencjalne wypieranie miejsc pracy oraz wzrost nierówności dochodowych – wskazują na potrzebę odpowiedzialnych regulacji i polityk publicznych. W niniejszym opracowaniu, w oparciu o ramy Etycznych, Prawnych i Społecznych Aspektów (ELSA) oraz Odpowiedzialnych Badań i Innowacji (RRI), proponuje się rekomendacje łączące zaangażowanie interesariuszy, transparentność oraz stały nadzór. Ostatecznie, jedynie połączenie innowacyjności technologicznej z zasadami prawnymi i etycznymi gwarantuje, że zastosowanie AI w operacji administracji podatkowej będzie służyć dobru społecznemu zgodnie z zasadami godnej zaufania sztucznej inteligencji.