| dc.contributor.author | Marciniak-Firadza, Renata | |
| dc.date.accessioned | 2025-12-12T10:52:09Z | |
| dc.date.available | 2025-12-12T10:52:09Z | |
| dc.date.issued | 2025-12-12 | |
| dc.identifier.issn | 2544-7238 | |
| dc.identifier.uri | http://hdl.handle.net/11089/56949 | |
| dc.description.abstract | Changing social conditions have a significant impact on the development of speech-language pathology. This article presents the history of the emergence of its subdisciplines, as well as contemporary specializations within the field. The development of speech-language pathology as a scientific discipline, the growing health and social needs resulting from increased awareness of communication and language disorders, and the ongoing specialisation of therapeutic services highlight the need to update and adapt the catalogue of speech-language specialisations to current realities. Therefore, the article also includes proposals from the academic community to expand the scope of speech-language specialisations by incorporating selected subdisciplines. | en |
| dc.description.abstract | Zmieniające się warunki życia społeczeństwa nie pozostają bez wpływu na rozwój logopedii. W artykule zaprezentowano historię rozwoju subdyscyplin logopedii, a także współczesne jej specjalizacje i subdyscypliny. Rozwój logopedii jako nauki, rosnące potrzeby zdrowotne i społeczne wynikające ze wzrostu świadomości w zakresie zaburzeń komunikacyjno-językowych oraz postępująca specjalizacja usług terapeutycznych sprawiają, że katalog specjalizacji logopedycznych musi zostać zaktualizowany i dostosowany do aktualnych realiów. Dlatego zaprezentowano również postulaty środowiska akademickiego, dotyczące rozszerzenia specjalizacji logopedycznych o wybrane subdyscypliny. | pl |
| dc.language.iso | pl | |
| dc.publisher | Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego | pl |
| dc.relation.ispartofseries | Logopaedica Lodziensia;11 | pl |
| dc.rights.uri | https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0 | |
| dc.subject | speech-language pathology | en |
| dc.subject | subdisciplines | en |
| dc.subject | development of speech-language pathology | en |
| dc.subject | logopedia | pl |
| dc.subject | subdyscypliny | pl |
| dc.subject | rozwój logopedii | pl |
| dc.title | Subdyscypliny logopedii: przeszłość – teraźniejszość – przyszłość | pl |
| dc.title.alternative | Subdisciplines of Speech-Language Pathology: Past – Present – Future | en |
| dc.type | Article | |
| dc.page.number | 99-122 | |
| dc.contributor.authorAffiliation | Uniwersytet Łódzki, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii | pl |
| dc.identifier.eissn | 2657-4381 | |
| dc.references | Adamiszyn Z., Walencik-Topiłko A., 2003, Logopedia artystyczna, [w:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. 2: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, Opole: Uniwersytet Opolski, s. 807–824. | pl |
| dc.references | Bernstein Ratner N.E., Tetnowski J.A., 2006, Stuttering treatment in the new millennium: changes in the traditional parameters of clinical focus, [w:] N.E. Bernstein Ratner, J.A. Tetnowski (red.), Current issues in stuttering treatment and practice, New York: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., s. 1–16. | pl |
| dc.references | Błeszyński J.J., Kaczorowska-Bray K., 2012, Wstęp, [w:] J.J. Błeszyński, K. Kaczorowska-Bray (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną. Teoretyczne determinanty problemu, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 9–10. | pl |
| dc.references | Błeszyński J.J., Tarkowski Z., 2025, Logopedia społeczna, „Forum Pedagogiczne”, t. 15, nr 1: „Komunikacja, mowa, język – interdyscyplinarne dyskursy”, s. 25–34. | pl |
| dc.references | Caesar L.G., Kohler P.D., 2007, The state of school-based bilingual assessment: Actual practice versus recommended guidelines, „Language. Speech and Hearing Services in Schools”, vol. 38(3), s. 190–200. | pl |
| dc.references | Cieszyńska J., Korendo M., 2017, Wczesna interwencja terapeutyczna. Stymulacja rozwoju dziecka od noworodka do 6. roku życia, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne. | pl |
| dc.references | Czaplewska E., 2018a, Rola logopedii we współczesnych społeczeństwach wielokulturowych, [w:] E. Czaplewska (red.), Logopedia międzykulturowa, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 261–281. | pl |
| dc.references | Czaplewska E., 2018b, Wstęp, [w:] E. Czaplewska (red.), Logopedia międzykulturowa, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 11–17. | pl |
| dc.references | Czernikiewicz A., Woźniak T., 2012, Diagnoza psychogennych zaburzeń mowy, [w:] E. Czaplewska, S. Milewski (red.), Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 415–478. | pl |
| dc.references | Dąbrowska D., Dziwińska A., 2005, Emisja głosu – wybrane zagadnienia, Wałbrzych: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Angelusa Silesiusa. | pl |
| dc.references | Domagała A., Mirecka U. (red.), 2021, Logopedia przedszkolna i wczesnoszkolna, t. 1: Rozwój sprawności językowych. Podstawowe problemy logopedyczne, t. 2: Najczęstsze zaburzenia mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Uwarunkowania – symptomy – typologie zjawisk, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis. | pl |
| dc.references | Grabias S., 1991, Logopedia – jej przedmiot i stopień zaawansowania refleksji metanaukowej, [w:] S. Grabias (red.), Przedmiot logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 26–49. | pl |
| dc.references | Grabias S., 1997, Mowa i jej zaburzenia, „Audiofonologia”, t. X, s. 9–36. | pl |
| dc.references | Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] S. Grabias, Z.M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 15–71. | pl |
| dc.references | Hamerlińska A., 2018, Onkologopedia w systemie kształcenia logopedów, „Logopaedica Lodziensia”, nr 2, s. 49–61. | pl |
| dc.references | Hamerlińska A., 2020, Miejsce onkologopedii w nauce, [w:] A. Hamerlińska, B. Mikuła (red.), Onkologopedia. Podejście interdyscyplinarne, Częstochowa: Alfa Medica Press, s. 11–22. | pl |
| dc.references | Hamerlińska-Latecka A., 2013, Onkologopedia – o potrzebie utworzenia nowej specjalności w logopedii, [w:] J.J. Błeszyński (red.), Medycyna w logopedii. Terapia – wspomaganie – wsparcie. Trzy drogi – jeden cel, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 57–66. | pl |
| dc.references | Jastrzębowska G., 2003, Przedmiot, zakres zainteresowań i miejsce logopedii wśród innych nauk, [w:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. 1: Interdyscyplinarne podstawy logopedii, Opole: Uniwersytet Opolski, s. 315–329. | pl |
| dc.references | Jastrzębowska-Jasińska A., 2018, Balbutologopedia – dziedzina obca logopedom?, [w:] K. Węsierska, K. Gaweł (red.), Zaburzenia płynności mowy, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 93–112. | pl |
| dc.references | Kaczmarek L., 1981, Program studiów logopedycznych, Lublin: Zakład Logopedii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. | pl |
| dc.references | Kaczmarek L., 1991a, Model opieki logopedycznej w Polsce, Gdańsk: Gdański Związek Logopedów. | pl |
| dc.references | Kaczmarek L., 1991b, O polskiej logopedii, [w:] S. Grabias (red.), Przedmiot logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 5–25. | pl |
| dc.references | Kaczorowska-Bray K., 2017, Gerontologopedia, czyli starość w perspektywie logopedycznej, „Konteksty Społeczne”, t. 5, nr 1(9), s. 140–141. | pl |
| dc.references | Kaczorowska-Bray K., Milewski S., 2016, Wstęp, [w:] K. Kaczorowska-Bray, S. Milewski (red.), Wczesna interwencja logopedyczna, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 16–24. | pl |
| dc.references | Kaczorowska-Bray K., Milewski S., Michalik M., 2020, Starość – jak ją widzi logopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. | pl |
| dc.references | Kamińska B., 2016, Od retoryki do logopedii artystycznej, [w:] B. Kamińska, S. Milewski (red.), Logopedia artystyczna, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 53–67. | pl |
| dc.references | Kamińska B., Milewski S., 2016, Wstęp, [w:] B. Kamińska, S. Milewski (red.), Logopedia artystyczna, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 16–24. | pl |
| dc.references | Kataryńczuk-Mania L. (red.), 2020, Emisja głosu w przestrzeni edukacyjnej, artystycznej i terapeutycznej, Zielona Góra: Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii Uniwersytetu Zielonogórskiego. | pl |
| dc.references | Komlogo, b.r., Encyklopedia logopedii, hasło: Oligofrenologopedia, https://www.komlogo.pl/encyklopedia/130-a/1104-oligofrenologopedia (dostęp: 2.06.2025). | pl |
| dc.references | Krajewska M., 2018, Psychiatria w logopedii – problem zaburzeń somatoformicznych i nerwic mowy, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 4, s. 32–42. | pl |
| dc.references | Kupisiewicz M., 2013, Słownik pedagogiki specjalnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. | pl |
| dc.references | Kurkowski Z.M., 1991, Specjalności logopedyczne, [w:] S. Grabias (red.), Przedmiot logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 106–111. | pl |
| dc.references | Kurkowski Z.M., 2010, Specjalizacje logopedyczne, „Biuletyn Logopedyczny”, nr 1, s. 75–78. | pl |
| dc.references | Lichnowska A., 2022, Wpływ wad zgryzu na powstawanie wad wymowy u pacjentów leczonych ortognatycznie, rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem prof. M. Kozakiewicza, obroniona na Uniwersytecie Medycznym w Łodzi. | pl |
| dc.references | Lichnowska A., Kozakiewicz M., 2021, The Logopedic Evaluation of Adult Patients after Orthognathic Surgery, „Applied Sciences”, vol. 11(12). | pl |
| dc.references | Loebl W., 2006, Szkic rozwoju wspomagającej i alternatywnej komunikacji w Polsce, [w:] J. Błeszyński (red.), Alternatywne i wspomagające metody komunikacji, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 21–31. | pl |
| dc.references | Manning W.H., 2010, Clinical decision making in the diagnosis and treatment of fluency disorders, Clifton Park: Delmar. | pl |
| dc.references | Manning W.H., DiLollo A., 2017, Clinical decision making in the diagnosis and treatment of fluency disorders, San Diego: Plural Publishing. | pl |
| dc.references | Michalik M., 2015, Transdyscyplinarność logopedii – między metodologiczną koniecznością a teoretyczną utopią, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 32–46. | pl |
| dc.references | Michałowska-Rozhin B., 1991, Kultura słowa jest przedmiotem logopedii, [w:] S. Grabias (red.), Przedmiot logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 99–102. | pl |
| dc.references | Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2014, Czy jest potrzebna gerontologopedia? Późna dorosłość z perspektywy logopedycznej, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 5: Diagnoza i terapia logopedyczna osób dorosłych i starszych, Kraków: Collegium Columbinum, s. 13–26. | pl |
| dc.references | Milewski S., Kaczorowska-Bray K., 2015, Późna dorosłość jako przedmiot zainteresowania współczesnej logopedii – perspektywy badawcze, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 153–170. | pl |
| dc.references | Milewski S., Kaczorowska-Bray K., Kamińska B., 2016, Późna dorosłość z perspektywy logopedii, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. XXVIII, s. 165–182. | pl |
| dc.references | Milewski S., Kaczorowska-Bray K., Kamińska B. (red.), 2020, Starość – język – komunikacja. Nowe obszary logopedii, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego. | pl |
| dc.references | Muzyka-Furtak E. (red.), 2015, Surdologopedia. Teoria i praktyka, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis. | pl |
| dc.references | Pluta-Wojciechowska D., 2014, Gerontologopedia, „Forum Logopedyczne”, nr 22, s. 9–13. | pl |
| dc.references | Pluta-Wojciechowska D., 2018, FTM – Fizjologiczna terapia miofunkcjonalna, [w:] A. Domagała, U. Mirecka (red.), Metody terapii logopedycznej, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 487–509. | pl |
| dc.references | Pluta-Wojciechowska D., 2019, Orofacjologopedia, „Logopedia”, t. 48(1), s. 137–157. | pl |
| dc.references | Pluta-Wojciechowska D., 2020, Logopaedics as an Interdisciplinary Science in the Eyes of Speech Therapists Preliminary Research Results, „Logopaedica Lodziensia”, nr 4, s. 141–155. | pl |
| dc.references | Pluta-Wojciechowska D., 2022, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom: Wydawnictwo Ergo Sum. | pl |
| dc.references | Podyplomowe Studia Balbutologopedii na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, b.r., https://www.jakanie-terapia.pl/aktualnosci/230-podyplomowe-studia-balbutologopedii-na-uniwersytecie-slaskim-w-katowicach (dostęp: 2.06.2025). | pl |
| dc.references | Program specjalizacji w dziedzinie neurologopedii, 2023, Warszawa, https://www.cmkp.edu.pl/wp-content-uploads/2023/11/040-Neurologopedia-program-podstawowy-2023.pdf (dostęp: 3.06.2025). | pl |
| dc.references | Program specjalizacji w dziedzinie surdologopedii, 2024, Warszawa, https://www.cmkp.edu.pl/wp-content-uploads/2024/03/033-Surdologopedia-program-podstawowy-2024-1.pdf (dostęp: 3.06.2025). | pl |
| dc.references | Przebinda E., Michalik M., Grzelak E., 2023, Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) w praktyce logopedycznej i terapeutycznej, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis. | pl |
| dc.references | Sommers R.K., Caruso A.J., 1995, Inservice training in speech-language pathology: are we meeting the needs for fluency training?, „American Journal of Speech-Language Pathology”, vol. 4, s. 22–28. | pl |
| dc.references | Stankowski A., Brzozowska J., 2003, Terapia logopedyczna w procesie rewalidacji dzieci upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagogika, oligofrenologopedia), „Chowanna”, R. XLVI, t. 2, s. 54–82. | pl |
| dc.references | Surowaniec J., 1998, Logopedia a dyscypliny pograniczne, [w:] I. Nowakowska-Kempna (red.), Logopedia jako nauka interdyscyplinarna – teoretyczna i stosowana, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 27–34. | pl |
| dc.references | Szurek M., 2023, O potrzebie kształcenia specjalistów rehabilitacji zaburzeń głosu, „Logopaedica Lodziensia”, nr 8, s. 147–159. | pl |
| dc.references | Tarkowski Z., 2016, Nowe specjalizacje w logopedii, „Forum Logopedy”, nr 14, s. 59–61. | pl |
| dc.references | Tłokiński W., Milewski S., Kaczorowska-Bray K. (red.), 2018, Gerontologopedia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis. | pl |
| dc.references | Walencik-Topiłko A., 2014, Emisja głosu. Kwalifikacje i zajęcia, „Forum Logopedy”, nr 2, s. 22–24. | pl |
| dc.references | Wolańska E., 2015, Zaburzenia funkcji językowych w chorobach i zespołach otępiennych. Rola i cele logopedii wieku podeszłego, „Poradnik Językowy”, nr 5, s. 67–82. | pl |
| dc.references | Wójcik-Topór P., Krajewska M., Michalik M. (red.), 2023, Diagnoza i terapia logopedyczna pacjentów w stanie ciężkim, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis. | pl |
| dc.references | Zaleski T., 2012, Logoneurozy, [w:] A. Obrębowski (red.), Wprowadzenie do neurologopedii, Poznań: Termedia Wydawnictwo Medyczne, s. 277–282. | pl |
| dc.references | Zaorska M., 2016, Tyflologopedia jako subdyscyplina szczegółowa logopedii oraz element współczesnej koncepcji strukturalnej, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 22(1), s. 149–162. | pl |
| dc.contributor.authorEmail | renata.marciniak@uni.lodz.pl | |
| dc.identifier.doi | 10.18778/2544-7238.11.07 | |