Pour une lecture plurielle de l'Heptamèron: polyphonie et concordia discors au parlement d'amour

Abstract

Zauważono dawno, że - w zestawieniu z Dekameronem, innowacją, którą Małgorzata z Nawarry wprowadziła w Heptameronie, są dyskusje - uproszczeniem było dopatrywanie się w postaci Parlamenty wyrazicielki jej poglądów. Jeśli nawet Parlamenta stara się czasem godzić sprzeczne stanowiska dyskutantów, nigdy nie rozstrzyga spornej problematyki. Jednak głosu autorki nie można ograniczać do wypowiedzi jednej tylko postaci. Autorka przekazuje różne punkty widzenia, nie uzewnętrznia jednak własnych poglądów, toteż istotę konstrukcji Heptameronu określa najlepiej wzięte od Bachtina pojęcie polifonii. Tę samą technikę widać również w Comédie à dix personnages i w Comédie jouée au Mont-de-Marsan. Nie będąc żadnym z dyskutantów, jest autorka jedenastym rozmówcą, tym, który konstruuje fabułę nowel i przebieg dyskusji, ale też nic nie wskazuje na to, że przewidywała jednoznaczne rozstrzygnięcie podejmowanych problemów. Ileptameron nie jest traktatem o miłości (trattato d ’amore), ale raczej swego rodzaju contraslo (débat) z elementami tensony bądź łacińskiej altercatio. Ten właśnie charakter rodzajowy wprowadza w atmosferę cours (parlements) d'amour. Miłość jako temat centralny Heptameronu łączy w sobie sprzeczne jakości egzystencji ludzkiej, cielesnej i duchowej (concordia discors), żaden z punktów widzenia nie stanowi jedynej prawdy, ale razem wzięte tworzą ramy złożoności istnienia. Toteż autorka Heptameronu nie jest ani cynicznym pesymistą, ani idealistą naiwnym, wierzącym w możliwość jednoznacznego ujęcia złożoności ludzkiej egzystencji.