Sur quelques aspects de l’evangélisme de Marguerite de Navarre

Abstract

Jeśli pojmować ewangelizm nie jak ideologię w łonie walk religijnych tamtych czasów, ale jak właściwość istoty duchowej i moralnej człowieka, wówczas ewangelizm Małgorzaty z Nawarry to ożywcza symbioza z tekstami ewangelicznymi, wyrażająca się w jej twórczości cytatą, adaptacją bądź parafrazą ewangelicznego tekstu. W ten sposób stawała się Królowa po części tłumaczką, po części interpretatorką Wulgaty lub jej francuskiej wersji. W Nativité zachowuje wszystkie szczegóły Ewangelii św. Łukasza, ale dramatyczne sytuacje są jej oryginalnym wkładem (np. improwizacje Marii, ukazujące Boga jako Ojca, co tak odbiegało od koncepcji Boga w misteriach). Jej ewangelizm, to nie tylko znajomość Ewangelii, ale wyraz uczuciowej łączności kobiecego serca ze Słowem. Ma on również charakter intelektualny, wyraża się bowiem w interpretacji ewangelicznego tekstu (por. np. wypowiedzi aniołów w Nativité lub początek Adoration des trois Rois). Skatologiczne nowele Heptameronu (nowele 11 i 52) można również interpretować w świetle ewangelicznych wskazań. Zgodne z Ewangelią uznanie prymatu maluczkich nie pozwala jej przecież zapomnieć (niewątpliwa konsekwencja jej miłości do brata i własnego statusu księżniczki) o wielkich tego świata, tym bardziej potrzebujących modlitwy, im więcej pokus światowych na nich czyha. Jej ewangelizm nie jest jednak dogmatyczny, stąd brak rozstrzygnięcia w duchu Ewangelii pewnych problemów ludzkiej egzystencji (np. sprawa hipokryzji w Heptameronie). Maryjny charakter dzieła, widoczny w roli, jaką poetka wyznacza Najświętszej Pannie, stanowi skuteczny argument, by jej nie wliczać w szeregi zwolenników Reformacji.