Du sous-jacent au flagrant ou le manipulateur manipulé ( ?) : Octave Mirbeau
Streszczenie
Twórczość Oktawiusza Mirbeau jest nacechowana ambiwalencją. Z jednej strony pisarz zdradza
przywiązanie do utylitarnej funkcji literatury, odrzucając jej zapędy autoteliczne, co wskazywałoby
na możliwość manipulacji w warstwie językowej, spowodowanej chęcią zwiększenia siły perswazyjnej
tekstu. Z drugiej jednak strony on sam wyraża obawę przed krasomówstwem maskującym
fałszywe intencje lub małość intelektualną i twierdzi, że zbytnia jasność wpływa ujemnie na
walory artystyczne dzieła. W korespondencji Mirbeau przekonanie, że sztuka powinna służyć
czemuś wielkiemu, sąsiaduje z negatywną oceną przydatności sztuki w ogóle - jest on też autorem
wielu mistyfikacji, m.in. fikcyjnych listów z podróży do Indii, której nigdy nie odbył. Jego twórczości, pełnej emocji i niewyczerpanej, zdawałoby się, energii, stale towarzyszy zniechęcenie
i pokusa zamknięcia się w ciszy.
Mimo to Oktawiusz Mirbeau przez ponad trzydzieści lat pozostawał nieprzerwanie obecny
na scenie literackiej Francji, angażując się we wszystkie znaczące walki tamtej epoki: polityczne,
społeczne, artystyczne. Jego styl, pełen polemicznej werwy, wielokrotnie pozwolił mu odnieść
zwycięstwo. Z drugiej strony ten sam styl przysporzył mu wielu wrogów, a przede wszystkim
zakrył subtelniejsze i głębiej ukryte elementy jego estetyki. Można by więc mówić o porażce pisarza,
"manipulatora zmanipulowanego", gdyby nie jego głęboka świadomość takiego stanu rzeczy,
który niejako "wliczał w koszty", mając na względzie wąską grupę czytelników bardziej otwartych
niż ogół i zdolnych pojąć subtelności jego dzieła.
Collections